Bireyin gelişiminde hem aile hem de çevre önemli rol oynar. Ailenin etkisi: Aile, çocuğun ilk öğretmenidir ve ona hayatın temel değerlerini öğretir. Aile içindeki iletişim tarzı, ilişkiler, sevgi, saygı ve destek, çocuğun kişisel gelişimi üzerinde belirleyici bir rol oynar. Aile, çocuğa sosyal ve duygusal beceriler kazandırır, ilgi alanlarını yönlendirir. Çevrenin etkisi: Okul, arkadaş çevresi, medya ve toplumun genel yapısı, bireyin kişiliğini ve bakış açısını şekillendirir. Olumsuz bir çevrede büyümek, bireyin davranışlarını ve geleceğini olumsuz etkileyebilir. Bireyin gelişiminde hangisinin daha etkili olduğu, kişinin yetiştirilme tarzına ve ailesinin onunla ilgilenme derecesine bağlı olarak değişebilir.