Yalnız Efe'nin konusu, küçük yaşta babasını zaptiyelerle çıkan bir çatışmada kaybeden Kezban adlı bir köylü kızının, babasının adaletsiz bir şekilde öldürülmesinden sonra erkek kılığına girerek silah kuşanıp dağa çıkması ve halk arasında zalim ağalara ve eşkıyalara karşı kendi adaletini sağlamasıdır 12.

Yalnız Efe'nin ana fikri ise haksızlığa uğradığımızda bu durumu kabul edip çaba sarf etmeden yerimize çekilmek yerine çaba gösterip hakkımızı sonuna kadar savunmamız ve bizi mağdur duruma düşürenlerle mücadeleyi sonuna kadar elden bırakmamamız gerektiğidir; sonunda doğru olan kazanacaktır 5.