Sümela Manastırı'nın tarihi önemlidir çünkü: 1. Kuruluş Dönemi: Manastır, MS 4. yüzyılda Atina'dan gelen iki keşiş, Barnabas ve Sophronios tarafından kurulmuştur. 2. Bizans ve Osmanlı Dönemi: Bizans döneminde önemli bir dini merkez olmuş, Osmanlı İmparatorluğu döneminde de faaliyetlerini sürdürmüş ve Osmanlı padişahlarından alınan fermanlarla korunmuştur. 3. Kültürel ve Sanatsal Katkı: Manastır, hem dini hem de kültürel bir merkez olarak hizmet vermiş, burada yaşayan keşişler dini metinler yazmış, sanat eserleri üretmiş ve eğitim faaliyetlerinde bulunmuşlardır. 4. Miras Değeri: Günümüzde UNESCO Dünya Kültür Mirası Geçici Listesi'nde yer almakta olup, tarihi ve mimari değeriyle uluslararası düzeyde tanınan bir yapıdır.