Nakşı Cemşid'in hikayesi, İran ve Türk edebiyatlarında mesnevi olarak işlenen "Cemşid ü Hurşid" adlı klasik aşk hikayesine dayanmaktadır .
Hikayenin özeti şu şekildedir:
Çin hükümdarının oğlu Cemşid, rüyasında gördüğü Rum kayserinin kızı Hurşid'e aşık olur . Aşk derdiyle günden güne eriyen Cemşid, babasını razı edemeyeceğini anlayınca dostu bezirgan Mihrâb ile birlikte sevdiğine kavuşmak için yollara düşer .
Başından geçen binbir güçlük, cenkler ve mücadeleler sonunda sevdiğine kavuşan Cemşid, Hurşid ile evlenerek Çin'e döner ve daha sonra babasının tahtına çıkar .