Bilişsel çelişki

Bilişsel çelişki, Leon Festinger tarafından geliştirilen ve bir kişinin çelişkili inanç, tutum veya davranışlar arasında yaşadığı psikolojik gerilimi açıklayan bir psikoloji kuramıdır. Bu gerilim, zihinsel tutarlılık sağlama çabasıyla davranış veya düşünceleri değiştirme motivasyonunu tetikler.

Kurama göre, insanlar içsel çatışmayı azaltmak için düşüncelerini yeniden düzenleme, davranışı gerekçelendirme veya çelişkili bilgileri görmezden gelme gibi stratejiler kullanır. Örneğin, sigara içen biri, bu davranışın zararlı olduğunu bilmesine rağmen kendini rahatlatmak için bahaneler üretebilir.

Bilişsel çelişkinin temelinde, zihinsel denge arayışı yatar. Çelişki, kişinin benlik algısıyla uyumsuzluk yarattığında rahatsızlık hissi oluşur ve bu durum, tutarlılığı yeniden sağlama çabalarını tetikler.