Bilişsel çelişki

Bilişsel çelişki, Leon Festinger tarafından geliştirilen ve bir kişinin çelişkili inanç, tutum veya davranışlar arasında yaşadığı psikolojik gerilimi açıklayan bir psikoloji kuramıdır. Bu gerilim, zihinsel tutarlılık sağlama çabasıyla davranış veya düşünceleri değiştirme motivasyonunu tetikler.

Kurama göre, insanlar içsel çatışmayı azaltmak için düşüncelerini rasyonalize etme, yeni bilgiler ekleme veya davranışlarını gerekçelendirme gibi stratejiler kullanır. Örneğin, sigara içmenin zararlı olduğunu bilen birinin çelişkiyi azaltmak için "sigara o kadar da zararlı değil" demesi bu duruma örnektir.

Bilişsel çelişkinin temelinde, insanın mantıklı bir dünya algısı oluşturma ihtiyacı yatar. Bu süreç, karar sonrası pişmanlık veya kararsızlık gibi durumlarda belirginleşir ve zihinsel dengeyi yeniden kurma çabasını içerir.