4.1.7. Doğal objeler (bitki örtüsü, su objeleri, arazi)

  1. 4.1.7.1. Resmi adı
  2. 4.1.7.2. Haritada görünen adı
  3. 4.1.7.3. Kısaltmaların haritada görünen adı olarak kullanıldığı durumlar
  4. 4.1.7.4. Farklı türlerdeki isimlerde sözcüklerin sırası
  5. 4.1.7.5. Farklı türlerdeki isimlerde Rusça hal eklerinin kullanımı

Rusya'da basın yayın ve haritalama sektörlerinde doğa (bitki örtüsü, su ve arazi) objeleri ve ayrıca yerler için kullanılan isimlendirme kurallarının kısa bir özeti aşağıdadır.

“Resmi adı” ve “haritada görünen adı” türlerindeki isimleri belirtme kuralları birçok durumda farklılık gösterir.

Her iki tür isimler için genel yazılış kuralları var:

4.1.7.1. Resmi adı

4.1.7.1.1
“Resmi adı”, genellikle objenin özel ismini ile ilgili tür ismini içerir.
4.1.7.1.1.1. Obje türü
Obje türünü belirten bir terim, ör.: озеро (göl), остров (ada), канал (kanal); “Resmi adı” alanına her zaman tam, kısaltmasız yazılır.

Objenin resmi isminin bir parçası olan obje tür ismi Rusça yazılış kurallarına göre;

  • Çokgen türü ve çizgi türü objeler için her zaman küçük harfle yazılır. Örneğin: озеро Эльтон (Elton Gölü), Баренцево море (Barents Denizi).
  • Nokta türü doğa objeleri için; obje ismi tür isminden başlıyorsa tür ismi büyük harfle, aksi halde küçük harfle yazılır. Örneğin: Гора Эльбрус (Elbrus Dağı), Фонтан Дружба народов (Halklar Dostluğu Fıskiyesi), Улаганский перевал (Ulağan Geçidi).

İstisna: Objenin özel ismi yoksa fakat türü biliniyorsa, bu durumda resmi adı olarak, obje türü büyük harfle başlayacak şekilde girilir; haritada görünen adı ise girilmez.

4.1.7.1.1.2. Objenin özel ismi

Çokgen türü, çizgi türü ve nokta türü doğa objelerinin özel isimlerinde ilk kelime Rusça yazım kurallarına göre büyük harfle, diğer sözcükler (kendileri de özel isimler olmamak kaydıyla) küçük harfle yazılır.

Örneğin: канал Грибоедова (Griboyedov Kanalı), сквер Девичьего поля (Deviçye Pole Parkı), Битцевский лес (Bitsa Ormanı), парк культуры и отдыха Приморский (Primorskiy Kültür ve Dinlenme Parkı), парк Красные казармы (Krasnıe Kazarmı Parkı), парк 70-летия системы профтехобразования (Mesleki Eğitim Sisteminin 70. Yıldönümü Parkı) vb..

4.1.7.1.2

“Resmi adı” kategorisindeki isimlerde kısaltmalar kullanılmaz.

Yalnızca obje isimlendirme veya isminin değiştirilmesi ile ilgili resmi evraklarda geçen kısaltmalar bu kuraldan istisna sayılır. Örneğin: M.K. Atatürk.

4.1.7.1.3

Nokta türü bir arazi veya su objesinin özel adı olmadığı durumlarda resmi adı olarak sadece tür isminin belirtilmesine izin verilebilir. Öte yandan, bu şekilde belirlenen adın obje hakkında yeterince bilgi sağlamayacağı durumlarda resmi adı anılan şekilde belirlenemez.

Örneğin, “hidrant” türü bir objenin resmi adı, suyu içilebilir çeşme olarak girilebilir.

4.1.7.1.4

Maden ocağının resmi bir adı yoksa fakat bu maden ocağı o bölge sakinleri tarafından en yakın yerleşim biriminin adıyla ya da maden ocağında kurulu olan birtakım eklerin adıyla ilişkilediriliyorsa bu durumda söz konusu adı, resmi ad olarak yazmak mümkündür.

4.1.7.2. Haritada görünen adı

"Haritada görünen adı" sadece aşağıda sıralanan obje türleri için ve yalnızca belirtilen formatta belirtilir.

4.1.7.2.1. Kısaltılmış tür adı ve özel isim

Sadece "урочище" ("doğal topografik özellik"), "мыс" (burun) veya "полуостров" (yarımada) türlerindeki objeler için kullanılır.

Bu tür objelerin "resmi adı"nı ile "haritada görünen adı"nı belirtme örnekleri:

Obje kategorisi

“Resmi adı”

adı

Haritada

“Haritada görünen adı”
doğal topografik özellik (Rus. урочище) урочище Фролиха bn. Фролиха
burun (Rus. мыс) мыс Опасный (Opasnıy Burnu) м. Опасный
yarımada (Rus. полуостров) полуостров Рыбачий (Rıbaçiy Yarımadası) п-ов Рыбачий

Obje kategorisi

“Resmi adı”

adı

Haritada

“Haritada görünen adı”
doğal topografik özellik (Rus. урочище) урочище Фролиха bn. Фролиха
burun (Rus. мыс) мыс Опасный (Opasnıy Burnu) м. Опасный
yarımada (Rus. полуостров) полуостров Рыбачий (Rıbaçiy Yarımadası) п-ов Рыбачий
4.1.7.2.2. Tür adının belirtilmediği özel isim

Nokta türü su ile arazi objeleri için kullanılır.

Örneğin, resmi adı: Гора Эльбрус (Elbrus Dağı), haritada görünen adı: Эльбрус (Elbrus).

4.1.7.2.3. Tür adı ve kısaltılmış özel isim

4.1.7.3. Kısaltmaların haritada görünen adı olarak kullanıldığı durumlar bölümünde açıklandığı gibi, haritada görünen adı olarak özel adın kısaltılmış şeklinin kullanıldığı durumlarda kulağa hoş gelmesi için ada tür adı da dahil edilir.

Örneğin, resmi adı: Пик имени Исмоила Сомони (İsmail Samani Zirvesi); haritada görünen adı: Пик им. Исмоила Сомони.

4.1.7.3. Kısaltmaların haritada görünen adı olarak kullanıldığı durumlar

4.1.7.3.1
Kısaltmalar düzenli olarak, özel ismin bir parçası olarak değil, gerçek anlamında kullanılması kaydıyla şu sözcükler yerine kullanılabilir: большой (б., Türkçe anlamı: "büyük"), малый (м., "küçük"), новый (нов., "yeni"), старый (ст., "eski"), верхний (в., "yukarı"), нижний (ниж., "aşağı"), средний (ср., "orta"), восточный (вост., "Doğu"), западный (зап., "Batı"), северный (сев. "Kuzey"), южный (юж. "Güney").

Bu sözcükler mecazi anlamda veya özel ismin bir parçası olarak kullanıldığında kısaltılmaz. Örneğin: Нижний Новгород (Nijniy Novgorod şehri), Большая Уссурка (Bolşaya/Büyük Ussurka nehri), Большая Нева (Bolşaya/Büyük Neva nehri), Зелёный Мыс (Senegal'deki Yeşil Burun; örn. Kırım'daki м. Зелёный/Zeliony Burnu'ndan farklı olarak).

4.1.7.3.2

Yer isimlerinde kullanılan Rusça isimler (ad, baba adı ve soyadından oluşanlardan) kısaltılır. Baş harfleri bırakılarak kısaltılan adlar ve Rusçada tam isim yazılırken kullanılan baba adları soyaddan önce yazılır.

Örneğin: В.И. Ленина, им. М.И. Калинина.

Ad ve soyaddan oluşan (baba adlarının kullanılmadığı) yer isimleri kısaltılmadan, tam olarak yazılır.

Örneğin: острова Сергея Кирова, им. Степана Разина, им. Коста Хетагурова.

Yalnızca obje isimlendirme veya isminin değiştirilmesi ile ilgili resmi evraklarda kısaltılmış olarak kullanılan isimler bu kuraldan istisna olabilir.

Örneğin: Е. Пугачёва.

4.1.7.4. Farklı türlerdeki isimlerde sözcüklerin sırası

4.1.7.4.1

Obje kategorisini belirleyen coğrafi terimler Rusça gramer kurallarına göre obje isminin öncesinde veya sonrasında bulunur.

  • (Örneğin; гора Благодать, море Лаптевых, озеро Селигер, полуостров Камчатка, пруд Садки),
  • veya;остров Новая Сибирь, острова Комсомольской Правды, пролив Карские Ворота),
  • veya гора Пять Братьев, хребет Петра Первого).
4.1.7.4.2

Bir isim önüne sıfat olan terminolojik kombinasyonlarla ifade ediliyorsa (obje türü), bu durumda o terminolojinin obje ismindeki yeri şu şekilde belirlenir:

4.1.7.4.2.1. Açıklayıcı terimlerin sıfattan önce
yazıldığı durumlar:
  • "Болото" (Türkçe anlamı "bataklık"): болото Большое, болото Долгое, болото Сергское.
  • "Бухта" (Türkçe anlamı "körfez"): бухта Каменистая, бухта Медвежья, бухта Опасная.
  • "Гора" (Türkçe anlamı "dağ"): Гора Высокая, Гора Круглая, Гора Магнитная.
  • "Ледник" (Türkçe anlamı "buzul"): Ледник Удачный, ледники Капчальские.
  • "Мыс" (Türkçe anlamı "burun"): мыс Опасный, мыс Олюторский.
  • "Озеро" (Türkçe anlamı "göl"): озеро Щучье, озеро Сенежское, озеро Телецкое.
  • "Остров" (Türkçe anlamı "ada"): остров Белый, остров Змеиный, остров Медный, остров Русский.
  • "Перевал" (Türkçe anlamı "dağ geçidi"): Перевал Кодорский, Перевал Крестовый, Перевал Мамисонский.
  • "Порог, пороги" (Türkçe anlamı "bir nehirdeki demirkapı"): Порог Кривой, Пороги Кровяные, Порог Туманный.
  • "Сопка" (Türkçe anlamı "küçük dağ, tepe"): Сопка Берёзовая, Сопка Галочья.

Bunların istisnası , tarihsel olarak uzun süre kullanılagelmiş terimlerdir; bunlarda isim sıfattan sonra kullanılır.

Örneğin; Ладожское озеро (Ladoğa Gölü), Онежское озеро (Onega Gölü), Псковское озеро (Pskov/Pihkva Gölü), Чудское озеро (Çudskoye/Peipüs Gölü), Русский остров (Russkiy Adası), Васильевский остров (Vasilyevskiy Adası), Заячий остров (Zayaçiy/Tavşan Adası), Ключевская сопка (Kliuçevskaya Sopka/Klyuçevskoy Yanardağı), Синяя сопка (Sinyaya Sopka Dağı), Капитолийский холм (Kapitol Tepesi), Грозовой перевал (Grozovoy Geçidi), Соколиная гора (Sokolinaya Tepesi), Скадарское озеро (İşkodra Gölü).

4.1.7.4.2.2. Açıklayıcı terimlerin sıfattan sonra
yazıldığı durumlar:
  • bitki örtüsü objeleri (park, meydan vb.) — Merkez Kültür ve Eğlence Parkı, İskele Meydanı;
  • "Архипелаг" (Türkçe anlamı "takımada"): Петуховский архипелаг.
  • "Берег" (Türkçe anlamı "kıyı"): Зимний берег, Канинский берег.
  • "Болота" (Türkçe anlamı "bataklıklar"): Беляевские болота, Кольцевые болота.
  • "Водопад (водопады)" (Türkçe anlamı "şelale"): Нарвский водопад, Агурские водопады.
  • "Водохранилище" (Türkçe anlamı "baraj gölü", "su haznesi"): Веселовское водохранилище, Рыбинское водохранилище.
  • "Bозвышенность" (Türkçe anlamı "yüksekel", "sırt", "tepe"): Волыно-Подольская возвышенность, Приволжская возвышенность.
  • "Впадина" (Türkçe anlamı "hendek", "çukur"): Кумо-Манычская впадина, Новоземельская впадина.
  • "Горы" (Türkçe anlamı "dağlar"): Черны горы, Уральские горы.
  • "Гряда" (Türkçe anlamı "sırt"): Белорусская гряда, Клинско-Дмитровская гряда.
  • "Долина", "дол" (Türkçe anlamı "vadi"): Тургайская долина, Парапольский дол.
  • "Заповедник" (Türkçe anlamı "milli orman"): Окский заповедник.
  • "Канал" (Türkçe anlamı "kanal"): Вишерский канал, Тихвинский канал.
  • "Кладбище" (Türkçe anlamı "mezarlık"): Ваганьковское кладбище, Хованское Северное кладбище.
  • "Коса" (Türkçe anlamı "kılburun", "dil"): Бердянская коса, Шахова коса.
  • "Котловина" (Türkçe anlamı "ova", "çukurluk"): Минусинская котловина, Сарыкамышская котловина.
  • "Кряж" (Türkçe anlamı "sıradağ"): Донецкий кряж, Тиманский кряж.
  • "Море" (Türkçe anlamı "deniz"): Белое море, Берингово море, Каспийское море.
  • "Нагорье" (Türkçe anlamı "yüksek yayla"): Алданское нагорье, Становое нагорье.
  • "Низменность", "низина" (Türkçe anlamı "ova"): Колымская низменность, Прикаспийская низменность, Мещерская низина.
  • "Озёра" (Türkçe anlamı "göller"): Гагарьи озёра, Голубые озёра, Светлые озёра.
  • "Острова" (Türkçe anlamı "adalar"): Голодные острова, Тюленьи острова, Новосибирские острова.
  • "Перешеек" (Türkçe anlamı "kıstak", "berzah"): Карельский перешеек, Охинский перешеек.
  • "Плато" (Türkçe anlamı "plato"): Красноводское плато, Уфимское плато.
  • "Плоскогорье" (Türkçe anlamı "yayla"): Алазейское плоскогорье, Анадырское плоскогорье.
  • "Пролив" (Türkçe anlamı "boğaz"): Берингов пролив, Керченский пролив.
  • "Пруд", "пруды" (Türkçe anlamı "gölet(ler)"): Тропарёвский пруд, Патриаршие пруды, Нижний Коломенский пруд.
  • "Равнина" (Türkçe anlamı "ova", "düzlük"): Амуро-Зейская равнина, Берецкая равнина.
  • "Степь" (Türkçe anlamı "bozkır", "step"): Барабинская степь, Голодная степь, Ногайская степь.
  • "Тундра" (Türkçe anlamı "tundra"): Большеземельская тундра, Ямальская тундра.
  • "Хребет" (Türkçe anlamı "sıradağ"): Абаканский хребет, Скалистый хребет.
4.1.7.4.2.3

Yer isimlerindeki özel isimler “ск” veya “цк” eklerini içeriyorsa 4.1.7.4.2.1 ve 4.1.7.4.2.2 maddelerinin açıklamadığı terimler (örn. губа, залив, лиман, полуостров gibi olanlar) sıfattan sonra yazılır.

-DOES NOT APPLY TO TURKISH--SHOULD BE COMPLETELY TAKEN OFF-Örneğin: Baydaratskiy körfezi, Kemskaya körfezi, Vankina körfezi, Korovya körfezi, Starttseva körfezi, Anadır körfezi, Finlandiya Körfezi, Dnestrovsk halici, Kuyalnitskiy halici, Gıdansk yarımadası, Kolskiy yarımadası, Rıbaçiy yarımadası.

Diğer durumlarda, bu terimler sıfattan önce konur.

Örneğin: Alarm korfezi, Ozernıy yarımadası, Melkovodnıy körfezi, Lebyajiy halici.

Bazı durumlarda, özellikle de Rusça'da nitelik ifade eden sıfatlarla ilgili terimlerde (örneğin, Kirli göller). izin istisnalar ortaya çıkabilir.

4.1.7.4.3

Biri Rusça olmayan bir yer ismi ve öbürü bununla bitişik yazılan "bataklık", "dağ", "göl", "ada", "nehir" ya da "dere" anlamındaki "болото", "гора", "озеро", "остров", "река", "ручей" gibi bir sözcük olmak üzere iki kısımdan oluşan birleşik yer isimleri, önünde ilgili obje kategorisini belirleyen aynı sözcük tekrarlanarak yazılır.

Örneğin: болото Себболото (Sebboloto bataklığı), болото Шунболото (Şunboloto bataklığı), Гора Вугогора (Vugogora dağı), Гора Мелгора (Melgora dağı), озеро Ефимозеро (Yefimozero gölü), озеро Ловозеро (Lovozero gölü), остров Маростров (Marostrov adası), остров Ончеостров (Onçeostrov adası), река Ельрека (Yelreka nehri), река Кузрека (Kuzreka nehri), ручей Пертручей (Pertruçey çayı).

İlgili coğrafi terimden ayrı yazılan bir sıfat yer ismi olarak kullanıldığında bu yer ismi genel kurallara göre ozero Olenye, ozero Suhoye şeklinde yazılır. Yanlış: ozero Olenye ozero, ozero Suhoye ozero.

4.1.7.5. Farklı türlerdeki isimlerde Rusça hal eklerinin kullanımı

Coğrafi obje isimlerinde kullanılan şahıs, kurum, gemi isimleri Rusça'da genellike -in halinde (genitif halinde) kullanılır.

Örneğin: M. Dezhnev, Catherine Boğazı, M. Elizabeth, De long Adaları, Sergeya Kirova Adaları, Shokalsky Boğazı, Khariton Laptev Kıyısı, Demyan Bedny Adası, Komsomolskaya Pravda Adaları, Henrietta Adası.

Az sayıda istisnai durumda böyle isimler yalın halde de kullanılabilir. Örneğin: Rurik Boğazı, M. Chelyuskin, Chkalov Adası.