EskiTürkler

Eski Türklerde "il" kelimesi, devlet anlamına gelirdi.

Eski Türk boylarının boyu, bin yıl önce İstanbul'da yaşayan insanlara göre ortalama 1.65 metre idi.

Eski Türk askerlerine "sü" veya "çerig" denirdi.

Eski Türkler muskayı çeşitli amaçlarla kullanırlardı: 1. Nazardan Korunma: Muskalar, kötü gözlerden ve nazardan korunmak için kullanılırdı. 2. Sağlık ve Şans: Muskalar, hastalıklardan şifa bulmak ve şans getirmek için taşınırdı. 3. Totemizm ve Şamanizm: Hayvanların kemikleri, tüyleri ve aşık kemikleri gibi totemik nesneler de muska olarak kullanılırdı. 4. Dini Uygulamalar: İslamiyet öncesi dönemde, muskaların içine yazılan efsun ve dualar, dini ritüellerin bir parçasıydı.

"Tengri Biz Menen" sözü, eski Türkler tarafından kullanılan ve "Tanrı bizimle" anlamına gelen bir ifadedir.

Eski Türk mezar taşları, çeşitli bölgelerde bulunmaktadır: 1. Erzurum: Tortum ilçesinde yapılan su hattı kazısında koç başlı mezar taşları bulunmuştur. 2. Ahlat (Bitlis): Van Gölü kıyısında yer alan Ahlat Eski Yerleşimi, Selçuklu dönemine ait mezar taşları ile ünlüdür. 3. Malatya: Malatya Arkeoloji ve Etnoğrafya Müzeleri'nde Türk-İslam dönemine ait mezar taşları sergilenmektedir.

Eski Türklerde devlet geleneği ve teşkilatı şu şekilde özetlenebilir: 1. Devlet Anlayışı: Türkler, devlete "il" demişlerdir ve bu kelime aynı zamanda barış anlamına da gelmiştir. 2. Hükümdarlık: Hükümdar, "kağan", "han", "hakan" gibi unvanlar kullanırdı. 3. Devlet Teşkilatı: Devlet, ikili teşkilat anlayışına göre yönetilirdi. 4. Ordu: Türkler, güçlü ordulara sahip olmalarıyla tanınırlardı. 5. Sosyal Yapı: Türk devletlerinde halk sınıflara ayrılmamış, fertler özel mülkiyet hakkına sahip olmuştur.

Eski Türklerde ölü gömme yöntemleri çeşitlilik göstermekteydi: 1. Toprağa Gömme: En yaygın yöntem olup, ölüler giysileri, silahları ve eşyalarıyla birlikte toprağa gömülürdü. 2. Yakma: Özellikle Göktürkler arasında ölüler yakılırdı. 3. Terk Etme: Ceset, ağaçların üzerine konur veya yere çakılan kazıklar yardımıyla sabitlenip terk edilirdi. Ayrıca, ölünün defnedilmesi için belirli mevsimlerin seçilmesi gibi ritüeller de vardı; örneğin, ilkbaharda ölenler sonbaharda gömülürdü.

Eski Türklerde bereket için Umay tanrıçası önemli bir figürdür.

Eski Türklerde giyilen kıyafetler, sert doğa koşullarına ve göçebe yaşam tarzına uygun olarak tasarlanmıştır. Temel kıyafetler şunlardır: - Deri giysiler: Koyun, kuzu, sığır, tilki gibi hayvanların derisinden yapılan kıyafetler tercih edilmiştir. - Dokuma kumaşlar: Kendir ve yün kumaşlardan giysiler üretilmiştir. - Pantolon: At binmeye elverişli, paçaları dar, üstü biraz daha geniş pantolonlar kullanılmıştır. - Çizme ve çarık: Deri ve keçeden yapılan yarım veya uzun çizmeler giyilmiştir. - Başlıklar: Kürk veya posttan yapılan başlıklar kullanılmıştır. Ayrıca, samur ve sincap kürkünün ticareti de yapılmıştır.

Eski Türkler'de askeri teşkilat şu şekildeydi: 1. Ordu-Millet Anlayışı: Türkler'de askerlik ayrı bir meslek olarak görülmez, erkek-kadın herkes asker sayılırdı. 2. Düzenli Ordu: İlk düzenli orduyu Asya Hun hükümdarı Mete Han (MÖ 209) kurmuştur. 3. Komutan Unvanları: Komutanlara Tarkan, Noyan ve Subaşı denirdi. 4. Ana Güç: Ordunun ana gücünü atlı birlikler (süvari) oluştururlardı. 5. Savaş Taktikleri: Türkler, Turan (Hilal) taktiği başta olmak üzere sahte ricat, pusu gibi taktikler kullanırlardı. 6. Silahlar: Ok, yay, kama, kılıç, mızrak, süngü gibi silahlar kullanılırdı. 7. Ücretli Askerlik: Sadece Hazar Devleti ücretli asker kullanmıştır.

Eski Türklerde dil, farklı dönemlere ayrılarak incelenebilir: 1. Ana Türkçe Dönemi: Türkçenin Altay dilinden ayrılarak bağımsız bir dil olarak geliştiği dönemdir. 2. Eski Türkçe Dönemi: Türklerin İslamiyeti kabul etmeden önce kullandıkları Türkçedir ve 6-13. yüzyıllar arasında etkilidir. 3. Orta Türkçe Dönemi: Türklerin İslamiyet'i kabul etmesinden sonra, Arapça ve Farsça etkisiyle dilin karmaşık bir yapı kazandığı dönemdir. 4. Yeni Türkçe Dönemi: 13. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına kadar uzanan bu dönemde, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Türkçe, Arapça ve Farsça kelimelerle zenginleşmiş ve edebiyat dili olarak kullanılmaya başlanmıştır.

"Toy adam" ifadesi iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Tarihî bağlamda, Eski Türklerde "toy" kelimesi, devletin yasama organı olan meclisi ifade eder ve bu meclise katılan kişilere "toygun" denirdi. Dolayısıyla, "toy adam" bu mecliste yer alan ve devlet işlerine katılan kişi anlamına gelebilir. 2. Genel dilde, "toy adam" ifadesi, genç ve deneyimsiz kişiyi tanımlamak için de kullanılır.

Eski Türklerde töreyi kağan, kurultay ve halk birlikte koyardı. Kağan, törenin başlıca kaynaklarından biriydi ve kendi iradesiyle kabul ettiği kurallara kendi emirlerini ve kurultay kararlarını da ekleyerek toplumun hukuk düzenini oluştururlardı. Kurultay, törenin bir parçası olarak kabul edilirdi ve burada alınan kararlar töre haline gelirdi. Halk, törenin kendiliğinden ve yavaş yavaş ortaya çıkan gelenek-görenek kurallarını (yosun) temsil ederdi ve bu kuralların töre olabilmesi için kurucunun kağan olması gerekirdi.

Tamu, eski Türklerde "cehennem" kelimesinin eş anlamlısı olarak kullanılan bir terimdir.

Eski Türklerde ant içme töreni şu şekilde gerçekleştirilirdi: 1. Yaralanma ve Kan Akıtma: Ant içen kişi, genellikle elinde bir silah varken kendini hafifçe yaralar ve kanını bir kaba damlatırdı. 2. Silahları Kana Batırma: Daha sonra, kullandığı silahları bu kana batırırdı. 3. İçki Karıştırma: Türkler, ant içme törenlerinde bir kaptaki kana kımız, süt veya şarap karıştırarak içerlerdi. 4. Dua ve Sözler: Her iki taraf da dualarını tekrarlayarak bu kaptan içerdi. Bu ritüel, yeminin kutsallığını ve bağlayıcılığını artırmak için yapılırdı.

Eski Türkler, renklere göre farklı giysiler giyerlerdi: - Kara (siyah) rengi: Kuzey yönünü ve kötülüğü simgelediği için yas ve ölüm zamanlarında kullanılırdı. - Kızıl (kırmızı) rengi: Güney yönünü ve ateşi temsil ederdi, aynı zamanda ağırbaşlılığı sembolize ederdi. - Ak (beyaz) rengi: Batı yönünü ve arılık, yücelik gibi kavramları ifade ederdi, kutsal bir renk olarak kabul edilirdi. - Gök (mavi) rengi: Doğu yönünü ve gökyüzünü simgelerdi. Ayrıca, Türklerin destanlarında ve mitolojilerinde sarı renk de önemli bir yer tutar ve merkezi ifade ederdi.

Şad ve yabgu, Eski Türklerde kullanılan unvanlardır. Yabgu, hükümdar unvanlarından biridir ve Türk Kağanlığı döneminde kağandan sonra gelen en üst düzey yönetici anlamına gelir. Şad ise hükümdar soyundan gelen kişi veya askeri vali olarak tanımlanır.

Eski Türklerde "baba" anlamına gelen kelime "kang" olarak kullanılmaktaydı.

Eski Türkler, "salamunaleykum" veya "merhaba" yerine "esenlik" kelimesini kullanırlardı.

Eski Türklerde 5N1K kuralı doğrudan belgelenmemiş olsa da, haber yazma ve olay aktarma yöntemleri benzer prensipler üzerine kurulmuş olabilir. Türk edebiyatında haber yazısının temel nitelikleri arasında doğruluk, gerçeklik, nesnellik, anlamlılık ve tutarlılık gibi unsurlar yer alır. Bu, 5N1K kuralının bazı yönleriyle örtüşmektedir: 1. Ne (What): Olayın ne olduğu. 2. Nasıl (How): Olayın nasıl gerçekleştiği. 3. Neden (Why): Olayın nedeni. 4. Nerede (Where): Olayın geçtiği yer. 5. Ne zaman (When): Olayın zamanı. 6. Kim (Who): Olayın tarafları veya etkilenenler. Bu unsurlar, eski Türklerde de haber ve olay aktarımında önemli bir yer tutmuş olabilir.