Aşı

Aşı kelimesinin cümle içinde kullanımına bazı örnekler: "Çiçek aşısı, kolera aşısı, tifo aşısı". "Sana yeni aşı güllerimi göstereceğim" (Aka Gündüz). "İlk aşıdan 4 hafta sonra ikinci, 6 ay sonra ise üçüncü aşı yapılır". "Daha 1 ay önce yapılan karma aşı, aynı öğrencilere bir kez daha yapıldı". "Çatal aşı, kakma aşı, yarma aşı". Aşı kelimesi, birtakım hastalıklara karşı bağışıklık sağlamak için vücuda verilen, o hastalığın mikrobuyla hazırlanmış eriyik anlamına gelir.

4 yaş karma aşısı yapılmadığında, çocukların bu aşılarla korunduğu hastalıklara yakalanma riski artar. Bu hastalıkların bazıları ciddi komplikasyonlara yol açabilir, örneğin: Kızamıkçık: Kulak enfeksiyonları, zatürre veya beyin iltihabına neden olabilir. Boğmaca: Bebeklerde ölümcül olabilir. Çocuk felci: Kas zayıflığı, felç veya ölümle sonuçlanabilir. Ayrıca, aşılanmamış çocuklar hastalıkları başkalarına bulaştırma riski taşır, bu da bulaşıcı hastalıkların yayılmasını ve toplum sağlığını olumsuz etkiler. Aşı politikaları ve zorunluluklar ülkeye göre değişiklik gösterebilir; daha fazla bilgi için yerel sağlık otoriteleriyle iletişime geçilmesi önerilir.

Evet, 14 yaş ve üstü bireyler aşı olabilir. Örneğin, Pfizer/BioNTech aşısı 12 yaş ve üzeri çocuklar için onaylanmıştır. Ancak, aşı olabilme durumu sağlık geçmişine göre değişebilir ve bireysel değerlendirme gerektirebilir.

KPA 13 konjuge pnömokok aşısı 13 valanlı, S. pneumoniae bakterisinin 13 tipine karşı koruma sağlayan bir aşıdır. Bu aşı, CRM 197-toksik olmayan difteri toksinine konjuge edilmiş şu serotipleri içerir: 1, 3, 4, 5, 6A, 6B, 7F, 9V, 14, 18C, 19A, 19F, 23F. KPA 13 aşısı, hem çocuklara hem de yetişkinlere uygulanabilir.

Evet, BioNTech aşısını Türk doktorlar buldu. BioNTech şirketi, aileleri Türkiye'den Almanya'ya göçmüş olan Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin tarafından 2008 yılında kuruldu.

HPV'ye dikkat çekmek için yapılabilecekler: HPV aşısı olmak ve yaptırmak: Aşı, HPV enfeksiyonuna karşı koruma sağlar ve özellikle cinsel yaşam başlamadan önce yapıldığında en yüksek koruyuculuğu sunar. Düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak: Jinekolojik muayene ve smear testi, HPV'nin erken dönemde saptanması için önemlidir. Bilinçlendirme çalışmaları yapmak: HPV'nin bulaşma yolları, belirtileri ve korunma yöntemleri hakkında toplumu bilgilendirmek. Güvenli cinsel yaşam benimsemek: Cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanmak, HPV dahil birçok cinsel yolla bulaşan hastalığın yayılma riskini azaltır. Bağışıklık sistemini güçlendirmek: Dengeli beslenme, düzenli egzersiz ve yeterli uyku ile bağışıklık sistemi desteklenebilir. Sigara içmemek: Sigara kullanımı, HPV'nin etkilerini artırabilir.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından ücretsiz HPV aşısı, 9-26 yaş aralığındaki bireyler için uygulanmaktadır. Sağlık Bakanlığı'nın 2025 yılı sonunda ücretsiz HPV aşısı programını başlatması beklenmektedir, ancak bu yaş aralığı henüz kesinleşmemiştir. HPV aşısı, genellikle 11-12 yaşlarında başlanması önerilen bir aşı olup, 26 yaşına kadar herkese uygulanabilir. Aşı, kişinin risk durumuna göre 27-45 yaş arasındaki yetişkinlere de uygulanabilir. Aşı öncesi bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

En iyi kiraz aşısı, kullanılan anaç ve aşılama yapılacak koşullara bağlı olarak değişebilir. İşte bazı yaygın ve etkili kiraz aşıları: Durgun göz aşısı: Ağustos-Eylül aylarında yapılan, genellikle klon anaçlarda kullanılan bir yöntemdir. Yarma aşısı: Kalın anaçlara uygulanan, çeşit değiştirme aşısı olarak bilinen bir tekniktir. T göz aşısı: Fidan üretimi amacıyla, fazla kalın olmayan anaçlarda kullanılan bir yöntemdir. Ayrıca, Mahlep (Prunus mahalep) anacı, sulaması problem olan arazilerde ve vişne yetiştiriciliğinde sıkça tercih edilir. En uygun aşı yöntemini belirlemek için yerel iklim koşulları ve toprak yapısı gibi faktörlerin dikkate alınması önerilir.

Konjuge KPA aşısı 13 valanlı olmalıdır. KPA13 olarak da adlandırılan bu aşı, 13 tip pnömokok bakterisine karşı koruma sağlar.

En iyi kiraz aşısı, kullanılan anaç ve aşılama yapılacak koşullara bağlı olarak değişebilir. İşte bazı yaygın ve etkili kiraz aşıları: Durgun göz aşısı: Ağustos-Eylül aylarında yapılan, genellikle klon anaçlarda kullanılan bir yöntemdir. Yarma aşısı: Kalın anaçlara uygulanan, çeşit değiştirme aşısı olarak bilinen bir tekniktir. T göz aşısı: Fidan üretimi amacıyla, fazla kalın olmayan anaçlarda kullanılan bir yöntemdir. Ayrıca, Mahlep (Prunus mahalep) anacı, sulaması problem olan arazilerde ve vişne yetiştiriciliğinde sıkça tercih edilir. En uygun aşı yöntemini belirlemek için yerel iklim koşulları ve toprak yapısı gibi faktörlerin dikkate alınması önerilir.

Hepatit-B aşısının kaç yıl süreyle ihale edildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, 2024 yılı Ekim ayında, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü'nün 800.000 doz pediatrik hepatit-B aşısı satın almak için ihale düzenlediği bilinmektedir. Hepatit-B aşısı, 1998 yılından itibaren Türkiye'de rutin aşı programı kapsamında uygulanmaktadır.

KKK (kızamık, kabakulak, kızamıkçık) aşısı canlı zayıflatılmış bir aşıdır. Bu aşı, üç hastalığın zayıflatılmış canlı virüslerinin bir karışımıdır.

Triangle 9 + PH-K aşısı, sığırlarda aşağıdaki hastalıkların önlenmesi amacıyla kullanılır: infeksiyöz sığır rhinotracheitis (IBRV); sığır viral diyare (BVDV); sığır paraînfluenza-3 (PI-3V); sığır respiratuar sinsityal virüsleri (BRSV); Mannheimia haemolytica; Leptospira icterohaemorrhagiae; Leptospira canicola; Leptospira grippotyphosa; Leptospira hardjo; Leptospira pomona. Aşının son uygulanmasından sonra en az 14 gün hayvanları hastalıkla karşılaşmaktan korumak gereklidir. Triangle 9 + PH-K aşısı, 6 aylık yaştan önce uygulanmış buzağılara, 6 aylık yaşa ulaştıklarında yeniden uygulanmalıdır. Bu aşı, yalnızca veteriner hekimler tarafından uygulanmalıdır.

Dörtlü karma aşı, difteri, boğmaca, tetanos ve çocuk felcine karşı koruma sağlar. Bu aşı, koldan kas içine enjeksiyonla uygulanır ve genellikle 2, 4, 6 ve 18. aylarda yapılır. Dörtlü karma aşı sayesinde, bu hastalıklardan kaynaklanabilecek hastaneye yatış ve sakatlık gibi durumlar önlenir.

Nobivac Rabies aşısı, sağlıklı köpek, kedi, koyun, keçi, gelincik, tilki ve atlarda kuduza karşı koruma sağlamak amacıyla tek doz olarak uygulanır. Kedi ve köpeklerde aşılama genellikle 12 haftalıkken yapılır ve en az 3 yıl süren bir bağışıklık sağlar. Gelinciklerde ise aşı, tek doz olarak uygulanır ve en az 1 yıl koruma sağlar. Sığır ve atlarda ise ilk aşılamadan 6 ay sonra tekrar aşılama yapılması önerilir ve koruma süresi 2 yıldır. Aşılama programı, hayvanın türüne ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. En doğru bilgi için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Küba kanser aşılarının Almanca adları hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, Küba'da geliştirilen kanser aşılarından bazıları şunlardır: CIMAvax-EGF. Vaxira (Racotumomab). Nimotuzumab (Cimaher). Bu aşılar, belirli kanser türleri ve belirli koşullar altında uygulanmaktadır.

Aşı makası çeşitlerinden bazıları şunlardır: Dilcikli aşı makası. Gönyeli aşı makası. Çift bıçaklı aşı makası. V aşı makası. Omega aşı makası. Profesyonel aşı makası. Kalın dal aşı makası. Kancalı aşı makası. Aşı makası çeşitleri, farklı ağaç ve bitki türlerine göre de değişiklik gösterebilir. Aşı makası çeşitleri ve fiyatları hakkında daha fazla bilgi almak için aşağıdaki siteler ziyaret edilebilir: hepsiburada.com; trendyol.com; n11.com; pttavm.com.

HIV aşılarının başarısız olmasının birkaç nedeni vardır: Antikor üretiminin uyarılamaması. Riskli ve belirsiz piyasa koşulları. HIV'in karmaşıklığı. Ayrıca, Johnson & Johnson'ın HIV aşısı denemelerinde, Sahra Altı Afrika'da 2637 kadın üzerinde yapılan testlerde aşının etkinliğinin sadece %25,2 olduğu ortaya çıkmıştır. Buna rağmen, HIV aşısı geliştirme çalışmaları devam etmektedir.

Ayıların iğneleri yoktur. Ancak, arıların iğneleri hakkında bilgi verilebilir. Arıların iğnesi, kendilerini ve kolonilerini korumak için kullandıkları bir savunma ve saldırı aracıdır. İğnenin işlevleri: Savunma: Arılar, kendilerine veya yuvadaki diğer arılara zarar vermeye çalışan düşmanlara karşı iğnesini kullanır. İşaretleme: Arılar, iğneleriyle diğer arılara işaretler bırakabilir. Besin depolama: Arılar, iğneleriyle saldırıya uğradıklarında zehir salgılayabilir ve bu zehir, arının vücudunda besin olarak depolanır. Arıların iğnesi, insanlarda alerjik reaksiyonlara veya ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

T göz aşısı için en uygun zaman, bölgelere göre değişiklik gösterebilir. Göz aşısının en uygun zamanı, ağacın meyvesinin kabuk verdiği ilkbahar aylarıdır. Aşı yapılacak ağacın durumu da önemlidir: Kış sonunda aşılanacaksa, ağacın kış uykusundan çıkmış ve aktif hale gelmiş olması gerekir. En doğru zamanlama için yerel iklim koşulları ve ağacın durumu dikkate alınmalıdır.