Aşı

Sabin aşısı, poliomiyelit (çocuk felci) hastalığının önlenmesi amacıyla geliştirilen bir oral aşıdır. Başlıca işlevleri: Bağışıklık sağlama: Aşı, zayıflatılmış canlı poliovirüs suşları içerir ve bağışıklık sistemi bu virüse karşı daha güçlü ve uzun süreli bir bağışıklık tepkisi geliştirir. Sindirim sisteminde bağışıklık oluşturma: Sindirim sistemi içinde de bağışıklık sağlayarak virüsün yayılmasını önler. Toplum bağışıklığı sağlama: Aşılanan bireyler, çevrelerindeki insanlara virüs bulaşmasını engelleyerek, aşılanmamış bireylerin bile dolaylı olarak korunmasını sağlar. Sabin aşısı, dünya genelinde poliomiyelitin eradikasyonu (kökünden kaldırılması) için kritik bir araç olmuştur.

Yaşlılarda grip aşısının etkinliği şu şekilde özetlenebilir: Hastaneye yatış ve ölüm riskini azaltır. Komplikasyonları hafifletir. Koruyuculuğu yaşla birlikte azalır. Uzun vadeli etkisi sınırlı olabilir. Grip aşısı, her yıl sonbaharda yapılması önerilir çünkü grip virüsü her yıl mutasyona uğrar.

E-Nabız üzerinden grip aşısı reçetesi almak için aşağıdaki adımlar izlenmelidir: 1. e-Nabız'da risk durumunu kontrol etme. 2. Aile hekimine başvuru. 3. Eczaneye başvuru. Manuel yazılan reçeteler eczaneler tarafından kabul edilmeyecektir.

Meyve fidanı aşısı genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında yapılır. İlkbahar aşısı, bitkilerin dinlenme döneminden sonra aktif büyüme dönemine geçiş yaptığı zaman gerçekleştirilir. Sonbahar aşısı ise durgun göz aşısı olarak da bilinir ve genellikle yaz aylarında yapılır. Aşılama zamanlaması, bölgesel iklim koşullarına göre de değişiklik gösterebilir.

Pneumovax 23 ve Prevnar 13 aşıları arasındaki temel farklar şunlardır: Koruma Sağladıkları Bakteri Sayısı: Pneumovax 23, 23 farklı pnömokok türüne karşı koruma sağlarken, Prevnar 13 13 farklı pnömokok türüne karşı koruma sağlar. Kullanım Alanı: Pneumovax 23, 2-64 yaş arası belirli kronik hastalığı olan kişiler, sigara içenler, 19 yaş ve üzeri, kohlear implant sahipleri için önerilir. Prevnar 13, 50 yaş ve üzeri yetişkinler, 19-64 yaş arası hiç aşı olmamış ve belirli sağlık sorunları olan kişiler (aspleni, immünosupresyon, beyin omurilik sıvısı sızıntısı) ve 6 hafta ve üzeri bebekler için önerilir. Uygulama Şekli: Pneumovax 23, kas içine veya deri altına uygulanabilirken, Prevnar 13 sadece kas içine uygulanmalıdır.

"Ben Korkmam Aşıdan" kitabı, Hikmet Ulusoy tarafından yazılmış ve Çilek Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Kitap, çocukların aşı olma korkusunu yenmeleri ve hastalıklardan korunmanın önemini anlatmaktadır.

Aşı yapılan kolun ıslanması genellikle normal bir durumdur. Aşı sonrası kolda ağrı, kızarıklık, şişlik ve hafif ıslaklık, vücudun aşıya verdiği tepkinin bir sonucu olarak ortaya çıkabilir ve genellikle hafif yan etkiler arasında yer alır. Öneriler: - Soğuk uygulama: Aşı yapılan kola soğuk, ıslak bir bez koymak rahatsızlığı hafifletebilir. - Ağrı kesici: Paracetamol gibi ağrı kesiciler kullanılabilir. Ciddi durumlar: - Eğer ıslaklık ve diğer belirtiler birkaç gün sonra daha kötü olursa veya ciddi bir reaksiyon düşünülüyorsa, bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Not: Her aşı sonrası durum farklı olabileceğinden, en doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Aynı anda birden fazla aşı yapılabilir. Kombine aşılar, birden fazla aşıyı tek bir enjektörde içerir, böylece yan etki riski artmadan, tek bir iğne ile birden fazla hastalığa karşı aşılanma sağlanır. Ancak, iki canlı aşı aynı günde yapılacaksa, en az bir ay süre olması gerekir. Aşıların uygun şekilde yapılabilmesi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Tetanoz aşısı, bebek ve küçük çocuklarda bacağın dış yüzeyindeki vastus lateralis kasına, yetişkinlerde ise üst kolun gövdeyle birleştiği deltoid kasına kas içine (intra musküler) uygulanır. Bu uygulama yerleri, aşının etkin bir şekilde emilmesini ve bağışıklık sistemi tepkisinin başlamasını sağlamak amacıyla tercih edilir.

Kuduza maruz kaldıktan sonra en geç 24 saat içinde aşı yapılması önerilir. Kuduz, semptomlar başladıktan sonra neredeyse her zaman ölümcüldür.

Pnömokok aşısı, kişinin sağlık durumuna ve daha önce aşı olup olmadığına bağlı olarak farklı aralıklarla yapılır: 65 yaşından önce KPA13 ve PPA23 uygulanmış kişiler için: Yeniden aşı önerilmez. 65 yaş ve üstü bireyler için: KPA20 aşısı, son pnömokok aşısından (KPA13 veya PPA23) en az 5 yıl sonra uygulanır. PPA23 aşısı, son KPA13 dozundan en az 8 hafta, son PPA23 dozundan ise en az 5 yıl sonra uygulanır. Aşı takvimi ve sıklığı, bir sağlık uzmanı tarafından belirlenmelidir.

Aşı bıçağı ve aşı makası aynı değildir, farklı araçlardır. Aşı bıçağı, genellikle eğri bir yapıya sahip olup, ağaçların dallarını ve bitkileri kesmek için kullanılır. Her iki araç da aşılama işlemlerinde kullanılır, ancak kullanım şekilleri ve yapıları farklıdır.

Köpeklere aynı anda üç aşı yapılması genellikle önerilmez. Aşıların farklı lenf nodülleri tarafından drene edilen ayrı bölgelere uygulanması gerekir. Aynı anda birden fazla aşı yapılmamasına dikkat edilmesi gereken durumlar: İki farklı aşı arası en az 7 gün, optimum 10 gün olmalıdır. İki aynı aşı arası 21 gün (3 hafta) olmalıdır. Ancak, sağlıklı bir köpek eşzamanlı olarak yapılan tüm aşılara karşı yeterli yanıtı verip hedeflenen düzeyde bağışıklık oluşturabilir. Aşı programı ve uygulama şekli köpeğin yaşına, ırkına, sağlık durumuna ve çevresel faktörlere göre değişiklik gösterebilir. Bu nedenle, aşı programı oluştururken bir veteriner hekime danışılması önerilir.

HPV aşısı, yaşa göre farklı aralıklarla iki veya üç doz halinde uygulanır: 9-14 yaş arası bireyler: İlk dozdan 6 ay sonra ikinci doz yapılır. 15 yaş ve üzeri bireyler: İlk dozdan 2 ay sonra ikinci doz, 6 ay sonra ise üçüncü doz yapılır. Aşının tüm dozlarının tamamlanması, tam koruma sağlanması için gereklidir. HPV aşısı, gebelikte önerilmez; ancak gebelikten sonra yapılabilir.

Koronavirüs aşısını ilk bulan Türk, Uğur Şahin ve Özlem Türeci çiftidir. Uğur Şahin, BioNTech şirketinin CEO'su ve bir immünolog, Özlem Türeci ise şirketin tıp şefi ve aynı zamanda Kanser İmmünoterapi Derneği başkanıdır. Şahin ve Türeci, 2008 yılında Almanya'da kurdukları BioNTech şirketinde, mRNA teknolojisiyle kanser üzerine çalışmalar yaparken, 2020 yılında koronavirüs salgını öncesinde bunun bir pandemiye dönüşeceğini öngörerek aşı çalışmalarına başlamışlardır.

Evet, dört çeşit COVID-19 aşısı bulunmaktadır: 1. İnaktif Aşılar: Virüsün etkisiz hale getirilmiş partiküllerini içerir. 2. mRNA Aşıları: Hücrelere COVID-19'un spike proteini üretmesi için genetik talimatlar verir. 3. Viral Vektör Aşıları: Genetiği değiştirilmiş adenovirüsler kullanarak COVID-19'un RNA'sını taşır. 4. Protein Bazlı (Subunit) Aşılar: COVID-19'un yapısını taklit eden protein parçalarını kullanır.

Tetanoz aşı kartı almak için iki yöntem kullanılabilir: 1. Sağlık Merkezi Ziyareti: Tetanoz aşı kartınızı almak için yerel sağlık merkezinizi ziyaret edebilirsiniz. 2. e-Nabız veya e-Devlet Üzerinden: e-Nabız: e-Nabız platformuna giriş yaptıktan sonra, "Keşfet" menüsünden "Aşı Takvimi" sekmesine tıklayarak aşı kartınızı PDF olarak indirebilirsiniz. e-Devlet: e-Devlet üzerinden sağlık hizmetleri menüsünde yer alan "Aşı Kartı" sekmesinden aşı kartınızı indirebilirsiniz.

Şap aşısı, ilk aşılamadan 1 ay sonra ikinci kez yapılır. Aşılama programı, hayvanın yaşına göre değişiklik gösterir: Bir yaşına kadar olan hayvanlara 4 ayda bir, Bir yaşın üstündeki hayvanlara 6 ayda bir kombine aşı uygulanır. Aşıların soğuk zincir bozulmadan, uzmanlar tarafından uygun koşullarda uygulanması gerekir.

BCG aşısı, genellikle mesane kanseri tedavisinde kullanılır. BCG aşısı, tüberküloz (verem) aşısı olarak da bilinir ve zayıflatılmış bir bakteri olan Mycobacterium bovis'ten elde edilir. BCG aşısının kullanıldığı diğer kanser türleri hakkında bilgi bulunamadı.

TBE (erken yaz meningoensefaliti) aşısı, özellikle kenelerin aktif olduğu dönemlerde yapılmalıdır. Aşılanmamış bireyler: Sezon başlamadan en az iki doz aşı olmalıdır. Aşılı bireyler: Son aşıdan bu yana beş yıldan fazla zaman geçmişse, bir hatırlatma dozu (booster) yapılmalıdır. Keneler düşük çalılıklarda, çimlerde, orman kıyılarında ve şehir parklarında aktif olabileceğinden, açık havada zaman geçiren herkesin aşı durumunu kontrol ettirmesi önerilir.