Yandex.Metrica'nın çalışma prensipleri

Veri toplama ve aktarımı

Sayaç kodu, script öğesinin içerdiği bir JavaScript kodu ve noscript öğesinin bünyesindeki bir HTML kodu olmak üzere iki bölümden oluşur.

Web sayfası web tarayıcısı üzerinden yüklendiğinde standart davranış aşağıda açıklanan şekilde olur: JavaScript kodunun çalıştırılması tarayıcı tarafından destekleniyor ve tarayıcı ayarları veya üçüncü taraf uzantılarla engellenmiyorsa script öğesindeki JavaScript kodu çalışır duruma geçer. Aksi takdirde noscript öğesinin içeriği işlenmeye başlar.

Sayfa tarayıcı üzerinden değil de bir robot tarafından yükleniyorsa sayaç kodunun yorumlanması serbest olur.

Sayacın JavaScript kodu çalışmadığı durumlarda toplanan veri sayısı pek fazla olmaz. Yapılan ziyaretle ilgili veriler Yandex.Metrica sunucusu tarafından görsel yükleme talebini içeren HTTP sorgusunun başlıklarından çıkarılır. Görsele yönlendiren bağlantı ise noscript öğesinin içinde bulunur. HTTP sorgusunun başlıklarından ziyaretçinin IP adresi, görseli içeren sayfanın adresi, kullanılan tarayıcı ve işletim sistemi hakkında bilgiler, çerez dosyaları verileri ve ayrıca noscript öğesinin yorumlanmamasına göre JavaScript'in desteklenmediğinin belirtisi gibi çeşitli veriler çıkarılabilir.

Öte yandan JavaScript kodunun çalışması durumunda bu şekilde çıkarılabilecek veri miktarı daha fazladır. JavaScript kodu aracılığıyla HTML sayfasının başlığı, sayfaya yapılan geçişin kaynak URL adresi, kullanılan ekran ve tarayıcı penceresi parametreleri, tarayıcının Flash, Silverlight, Java gibi kullanılan uzantıları gibi ek bilgilere de ulaşmak mümkün. Bazı durumlarda JavaScript kodunun, form doldurup gönderme, bağlantılardan yapılan geçişler veya sayfayı aşağıya veya yukarıya doğru kaydırma gibi ziyaretçinin sayfayla etkileşimi sırasında gerçekleşen yararlı eylemleri takip etmeyi sağlaması da oldukça önemlidir. Ayrıca JavaScript kodu, yüklenen bir sayfa için tarayıcıda görüntülenme öncesi süre gibi sayfa yükleme parametrelerinde de gerekli değişiklikler yapar ve ulaşılan hedef verilerinin aktarımını sağlar.

Yandex.Metrica yardımıyla bu şekilde site ziyaretçileri ve bunların site sayfalarıyla etkileşimi hakkında sadece sayacın toplayabildiğine göre çok fazla bilgi elde etmek mümkündür. Örneğin sadece tarayıcı aracılığıyla ziyaretçinin cinsiyeti ve yaşı ya da coğrafi konumu hakkında bilgi toplamak imkansızdır. Bu tür bilgiler ancak özel servis tarafından ve çoğu zaman önemli bilgisayar kaynaklarıyla büyük veri hacimlerinin işlenmesiyle elde edilebilir.

Sayacın topladığı veriler bu şekilde Yandex.Metrica sunucularında işlenerek çeşitli ek bilgilerle tamamlanır.

Kota

Yandex.Metrica, servisin maksimum sayıda kullanıcının erişimine açık olmasını sağlamak için kullanıcının veri talebi sorgularında kısıtlamalar uygulamaktadır (kota). Kotalar Metrica API'sinde kullanılır. Ayrıca, web arayüzü API yöntemlerini (yani aynı kotayı) kullanabilir. Kota aşıldığında Yandex.Metrica'da bu konuyla ilgili bir mesaj görüntülenir.

• Özet sayfasında widget görüntülenirken. Örneğin widget'lar aynı anda birden fazla tarayıcı sekmesinde açıksa veya bunlarla birden fazla sayaç kullanıcısı çalışıyorsa.
• Raporlar görüntülenirken. Örneğin, birden fazla sayaç kullanıcısı aynı anda raporları görüntülüyorsa veya aynı raporla çalışıyorsa.

Aynı anda Yandex.Metrica API'sine birden fazla sorgu gönderiyorsanız ve web arayüzü ile çalışıyorsanız da benzer bir durum ortaya çıkabilir.

Ayrıca, kota aşımı tarayıcı eklentilerinden veya kötü amaçlı yazılım etkinliğinden kaynaklanabilir. Bu durumda tarayıcı eklentilerini devre dışı bırakmanızı ve işletim sisteminizi virüslere karşı taramanızı öneririz.

Veri işleme ve depolama

Toplanan veriler servis tarafından işlenerek bu işlem sonucunda veri depolarında özel istatistiksel objeler oluşturulur.

Birden fazla veri düzeyiyle çalışan Yandex.Metrica aşağıdaki istatistik obje türlerini işler:

İstatistiksel objelerden her biri kendine özgü bir özellik setiyle tanımlanır.

Bu özelliklerin bazıları istatistiksel objelerin tüm türlerine ait olup ortak özelliklerdir. Örneğin, kullanılan işletim sistemi ve ziyaretçinin içinde bulunduğu ülkenin adı (bunlar tespit edilebildiği takdirde), türü ne olursa olsun tüm objeleri tanımlayan özellikler arasındadır.

Özelliklerin bir kısmı istatistiksel objelerin sadece bir kısmı için uygulanabilir. Böylelikle siteye gelen ziyaretçinin geldiği sayfanın adresi (referer veya yönlendirici) bir görüntüleme için, ziyaret süresi bir ziyaret için ve ilk ziyaret tarihi bir ziyaretçi için uygulanabilen özelliklerdir.

Bu düzeyler bir şema olarak sunulabilir:

Ziyaretçi web sitesiyle etkileştiğinde Yandex.Metrica'ya ek parametreler de gönderilebilir. Fakat bu durumda parametrelerden ziyaret veya görüntülemeyle ilgili olanları ziyaretçiyle ilgili parametrelerden ayırt etmek gerekir: Ziyaretçi özelliklerini görüntüleme veya ziyaret özelliklerinden farklı yapan nokta, ziyaretçi özelliklerinin belirli site ziyaret saatine bağlı olmamasıdır.

Böylelikle örneğin “yorum gönderme” işlemi belirli bir ziyaretin çerçevesinde bir kere yapılabilen bir işlem olur. Dolayısıyla bu tür işlemi bir ziyaretçi özelliği yapmanın anlamı yoktur, çünkü bu durumda ziyaretçinin yaptığı her bir ziyarete birer yorum gönderme işleminin denk geldiğini görürsünüz.

En az bir kere yorum gönderen ziyaretçilerin davranışlarını hiç bir yorum göndermeyen ziyaretçilerin davranışlarıyla karşılaştırmak için ziyaret parametreleri menüsü aracılığıyla bu tür işlemin aktarımını ayarlamak ve ardından ilgili segmentleri oluşturmak gerekir. Ziyaretçi parametreleri aracılığıyla sadece ziyarete göre değişmeyen ve ziyaretçilerin kişisel bilgilerini içermeyen özellikler aktarılmalıdır. Bu şekilde örneğin “perakende” veya “toptan” olmak üzere müşteri türü aktarılabilir.

Veri alma ve görüntüleme. Metrikler

Yararlı eylemin (veya eylem dizisinin) başlama zamanı, her türlü objeyi tanımlayan bir özelliktir.

Dolayısıyla gerektiğinde belirli bir zaman aralığı içinde belirli türde istatistiksel objeler tespit edilerek seçilebilir. Bundan hareketle mevcut özellik değerleri analiz edilerek bir dizi mutlak veya ortalama göstergeler hesaplanabilir. Bu göstergelere metrik denir. Örneğin görüntüleme derinliği 5'ten fazla olan toplam görüntüleme veya ziyaret sayısı.

Metrikler sadece ortak türdeki istatistiksel objelerde hesaplanır.

Metrik analizi yapıldığında belirli bir obje grubunun ortak göstergeye katkısının doğru tespiti öncelikli bir görev sayılır. Böylelikle bir sitenin ziyaretçileri arasında erkek ile bayan paylarının tespiti böyle görevin bir örneğidir. Yandex.Metrica yardımıyla mevcut özellik değerleri belirli koşullarla karşılaştırılarak gruplara ayrılır ve grupların her biri için birer metrik değeri tespit edilir. Ortak bir göstergenin birden fazla bileşene bölünmesinden ibaret olan bu işleme gruplama (boyutlama) denir.

Bazen tüm objelerden sadece belirli koşullara uygun olanları analiz etmesi gerektiği durumlar olur. Tıpkı sitenize gelen tüm ziyaretçilerden sadece reklamlardan geçiş yapanları için davranış analizi yapılması gerektiği durum gibi. Yandex.Metrica'da mevcut özellik değerleri için gerekli koşullar uygulanarak eleme yöntemiyle aranan objeler tespit edilir. Bu işleme segmentasyon, eleme sonucunda elde edilen obje setine ise segment denir.

Segmentasyon ve boyutlama işlemleri aynı obje seti için birlikte de uygulanabilir. Böylece siteye arama motorlarından geçişlerden kaynaklanan ziyaretleri kullanılan anahtar sözcüklere/sözcük gruplarına göre gruplayabiliriz.

Metriklerin görüntülenmesi ve analizi için raporlar ve widget'lar kullanılır. Kullanıcı davranışı analizi için Oturum Kaydı, haritalar ve Form Analizi gibi araçlar kullanılır.