2.3.1. Uydu çekimleri
Yandex Maps servisi gibi, Yandex Map Editor de yeryüzünün uydu çekimlerine dayanır.
Uydu çekimlerinin ve coğrafi objelerin harita çizimi açısından en önemli özellikleri bu bölümde açıklanır.
2.3.1.1. Uydu görüntülerinin özellikleri
- 2.3.1.1.1. Uydu görüntülerinin ayrıntı derecesi
-
Uydu görüntüleri farklı ayrıntı derecelerine sahip olabilir. Soldaki görselde olduğu gibi, kimi uydu görüntülerinde karayolları ve binalar çok iyi görünürken, sağdaki görselde göründüğü gibi başka görsellerde sadece göller gibi en büyük objeler seçilebilir:
Sadece, incelenen uydu görüntüsünde yeterince iyi görülebilen objeler haritaya aktarılmalıdır. Nehirler, belli başlı yollar veya yerleşim alanlarının sınırları gibi en büyük objelerin çizimi için uydu görüntüsünün çok detaylı olmasına gerek yoktur. Öte yandan, patikalar veya küçük binalar gibi daha ufak objelerin çizilebilmesi için uydu görüntüsü yeterince ayrıntılı olmalıdır. Dolayısıyla, bazı durumlarda bölgenin daha ayrıntılı bir çekiminin yapılmasını beklemek faydalı olacaktır.
- 2.3.1.1.2. Uydu görüntülerinin güncellenmesi
-
Yeryüzünün yeni uydu görüntüleri sürekli ve düzenli olarak çıkar. Dolayısıyla, Yandex Maps servisinde kullanılan uydu görüntüsü veritabanı da sürekli güncellenerek, yeterince ayrıntılı olmayan çekimler daha ayrıntılı yenileriyle, eski çekimler ise daha güncelleriyle değiştirilir.
Bazen yeni uydu çekimlerinin kapsama alanı öncekine göre bir tarafa doğru kaymış olabilir. Haritadaki objeler de bu durumda soldaki görselde olduğu gibi uydu görüntüsüne göre benzer şekilde yana doğru kaymış görünebilir.
Böyle durumlarda haritayı, üzerindeki objeleri yeni konumlarına tek tek kaydırarak düzenlemeniz önerilmez: İlgili bölgenin haritası kısa süre içinde Yandex kartografları tarafından zaten düzeltilir ve üzerindeki tüm objeler sağdaki resimde olduğu gibi olması gereken yerlere taşınır:
Eskiden boş olan yerlere yeni binalar inşa edilmesiyle veya uydu görüntüsünde yer alan bazı binaların yıkılmasıyla uydu görüntüleri güncelliğini kaybeder.
Soldaki görselde yeşil oklarla işaretli eski garajlar ve boş bir arazi görünürken, birkaç yıl sonra çekilmiş sağdaki görselde görüldüğü gibi yeni binalar yapılmıştır:
Gerçek durumun mevcut uydu çekimlerindeki durumdan farklı olması halinde haritayı gerçek duruma göre düzenlediğinizde lütfen yaptığınız düzenlemeleri özel yorum göndererek açıklamayı unutmayın.
- 2.3.1.1.3. Bulutlar
-
Uydu görüntüleri bulutlu hava koşullarında yapılmışsa fotoğraflanan bölgenin önemli bir parçası bulutlarla gizlenmiş olabilir. Böyle durumlarda, soldaki görselde olduğu gibi uydu çekimlerinde en büyük objeler dahi bulutlar yüzünden seçilemeyebilir (aynı bölgenin bulutsuz hava koşullarında yapılan uydu çekimi sağdadır):
Haritaya aktaracağınız bölgedeki fotoğraflanan objeler bulutlarla gizlenmişse istediğiniz objeyi etrafındaki bölgelerin çekimlerine dayanarak taslak olarak çizebilirsiniz. Daha sonra, ilgili bölgenin ayrıntılı uydu görüntüsü çıktığında taslağınız düzeltilebilir. Tamamen bulutların arkasına gizlenmiş ufak objeleri ise daha uygun uydu görüntüsü çıkana kadar çizmemeniz önerilir.
- 2.3.1.1.4. Kar örtüsü
-
Solda görüldüğü gibi, karla kaplı alanların uydu görüntülerinde de dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bu tür alanların görünümleri sağdaki resimdeki gibi aynı alanların karsız görünümlerinden çok farklı olmakla kalmayıp, üzerindeki kar örtüsünün kalınlığına göre önemli ölçüde değişebilir.
Nehir veya yollar gibi, yaz ve bahar aylarında bitki örtüsüyle gizlenebilen objeler kışın kar düştükten sonra daha kolay ayırt edilebilir. Fakat üstteki iki görselde olduğu gibi, karla kaplı ağaçlar gibi diğer objeler bu şekilde gözle çok zor görülür.
veya alttaki iki görselde olduğu gibi neredeyse görülemez duruma gelebilir:
Dolayısıyla, uydu çekimleri kış aylarında yapılan bölgelerin haritaya aktarılması gerektiğinde bu işlemi yukarıdaki hususları göz önünde bulundurarak yapmanız gerekir.
2.3.1.2. Binalar
Uydu görüntüsünde binalar diğer objelerden genellikle kolayca ayırt edilebilir. Yerleşim alanlarının haritalanmasında kullanılan uydu görüntüleri genellikle çok ayrıntılıdır:
 |  |
| |
Binaların sınırlarını çizerken uydu görüntülerinin zemine belirli bir açıyla çekildiğini unutmamak gerekir: Bu durum, uydudan görünen çatı sınırlarının aynı binaların haritaya aktarılacak taban alanı sınırlarından farklı olmasına neden olur. Bina ne kadar yüksekse çatı sınırları ile zemin sınırları arasındaki kayma o kadar fazladır.
Sağdaki görselde binanın çatı kenarının görünen kısmı turuncu dikdörtgenle, aynı binanın taban alanının görünen kısmı ise turuncu kesik çizgiyle gösterilmektedir. Çekim açısı nedeniyle çatının kenarı, burada mavi kesik çizgiyle gösterilen iç yolu kaplıyor gibi görünüyor:
 |  |
| |
Bu binanın harita üzerinde çatı kenarına göre gösterilmesi harita verilerinde hatalara yol açar. Bu tür hataları önlemek için haritada binalar her zaman taban alanına göre gösterilir. Bina çizimiyle ilgili diğer kurallar için 3.4.1. Bina çizim kuralları bölümünü okuyun.
Farklı yükseklikteki bölümlerden oluşan binaların haritada doğru gösterilmesi için aynı binanın farklı yükseklikteki bölümleri için farklı taban alanı çizgileri kullanılmalıdır.
Uydu görüntüsünde aynı binanın farklı yükseklikteki bölümleri gölgelerine (ve mümkünse görünen duvarlara) göre belirlenir. Yine de bazı durumlarda bina yüksekliği sadece uydu görüntüsüne göre belirlenemeyebilir. Bu nedenle yükseklik gibi özelliklerin haritaya doğru aktarılması amacıyla birleşik binaların mümkünse sokak panoramalarındaki görüntülerine de bakmak yararlı olur (Not: Sağdaki haritada binanın bazı bölümleri çizilmemiştir):
 |  |
| |
Kırsal alanlarda genellikle daha az katlı olan binalar için sınır çizgilerinin kayması sorun olmamakla birlikte, binaların çoğunlukla daha küçük olması, uydu görüntülerinin yeterince ayrıntılı olmadığı durumlarda çizimi zorlaştırabilir.
Böyle durumlarda, örneğin haritaya eklenmesi gereken bir ev ile eklenmesi gerekmeyen bir çardağı ayırt etmek mümkün olmayabilir:
 |  |
| |
Bina çizim kuralları ve yöntemleriyle ilgili ayrıntılı bilgi için bkz. 3.4. Binalar
2.3.1.3. Yollar
Yeryüzünün uydu çekimi yapıldığı andaki aydınlanma seviyesine, görüntünün ne kadar ayrıntılı olduğuna ve karayolundaki satıh türüne bağlı olarak çekimlerdeki karayolları veya demiryolları farklı renklerde görünebilir:
 |  |
 |  |
| |
| |
Yollar genellikle nehirlere göre daha düz görünür. Öte yandan, nehrin hemen yanından nehir boyunca devam eden bir yol üstten bakıldığında nehrin kendisinden ayırt edilemeyebilir. Ayrıca, dağlık bölgelerdeki kıvrımlı yollar da nehirlere benzeyebilir:
 |  |
| |
Bunun gibi zor durumlarda yolları, bölgenin nehir sisteminden ziyade karayolu ağına bağlı olmasına dayanarak nehirler gibi diğer çizgi türü öğelerden ayırt edebilirsiniz.
Örneğin, aşağıdaki görseldeki yeşil ok işareti, yol veya nehir olabilecek ve görüntüsüne göre kesin belirlenemeyen bir objeyi gösteriyor:
Söz konusu objenin görüntüdeki diğer objelerle bağlantıları incelendiğinde, yol olduğu kesin olarak bilinen bir objeye bağlı olduğu ve dolayısıyla onun da bir yol olduğu anlaşılıyor.
Map Editor'de yol çizerken belirli bir yolun karayolu şebekesinde önemi ne kadar fazlaysa bunun haritaya doğru ve tam aktarılmasının da o kadar önemli olduğu unutulmamalıdır. Yolun karayolu sistemindeki önemi de satıh türü ve şerit sayısı gibi özelliklerin yanı sıra ayrıca bağladığı şehirlerin veya yerleşim alanlarının tür ve özellikleriyle de belirlenir.
Örneğin, tek şeritli olmasına rağmen birkaç kasabayı veya köyü merkeze bağlayan stabilize bir yol, her iki yönde ikişer şeritli ve bölünmüş olan fakat aynı şehirdeki komşu yerleşim alanlarını birbirine bağlayan bir yoldan daha önemli olabilir.
Daha fazla bilgi için 3.3.3. Yol özellikleri belirleme kuralları bölümüne göz atın.
Uydu görüntülerinde demiryolları; mevcut demiryolu sisteminin bir parçası olup olmaması, hattının göreceli düzlüğü (keskin dönüşleri olmaması), üzerinde hareket eden trenlerin görünmesi, hat boyunca elektrik direklerinin bulunması ve üzerindeki köprülerin genellikle kafes tasarımında yapılmış olması gibi bazı özelliklerle ayırt edilebilir:
 |  |
| |
2.3.1.4. Köprüler
Uydu görüntülerinde köprüleri diğer objelerden ayırt etmek oldukça kolaydır. Bunlar yol, demiryolu, nehir veya kanal gibi çizgi türü objelerle kesişerek kolayca ayırt edilebilirler:
 |  |
| |
Binalarda olduğu gibi, köprüleri çizerken de uydu görüntüsü objeye dik olarak değil, zemine göre belirli bir açıyla çekildiğinde, zemin seviyesinin üstüne çıkan köprü çizgisinin köprünün zemin üzerindeki projeksiyonuna göre yana doğru kaymış görünebileceği unutmamalıdır. Köprünün gövdesi ne kadar yüksekse bu görsel kayma da o kadar fazla olur.
Aşağıdaki görselde turuncu kesik çizgiyle kısmen gösterilen köprü tabliyesinin görsel sınırları köprünün kesintisiz turuncu çizgiyle gösterilen zemin üzerine projeksiyonuna göre gözle görülür şekilde yana doğru kaymış görünmektedir. Bu kaymanın boyutu yeşil oklarla gösterilmektedir:
 |  |
| |
haritalama sırasında bu durumun dikkate alınması gerekir: Kaymış görünen köprüye göre çizilmiş yol, haritada başka bir yolun geçtiği yerden geçiyormuş gibi gösterilebilir ve bu da önemli hatalara neden olabilir.
Böyle durumlarda yol, köprü ayaklarının taban seviyesine göre çizilir:
Köprü ayaklarının yol düzeyinin çok altında olan bir vadi dibine dayandığı durumlarda bunların taban noktaları, kırmızı okların gösterdiği gibi yolun gerçek çizgisini doğru yansıtmayabilir. Böyle durumlarda yol çizgisi köprü ayaklarına değil yol döşemesine göre çizilir:
Vadiden geçen köprüler yolun diğer kısımlarıyla aynı düzeyde de kalabilir: Böyle durumlarda köprünün döşeme düzeyi yolun diğer kısımlarıyla aynı hizada kalır ve dolayısıyla yol hattının görsel kaymasının telafisine gerek kalmaz.
2.3.1.5. Nehirler ve kanallar
Uydu çekimi yapıldığında yeryüzünün aydınlanma seviyesine bağlı olarak görüntülerdeki nehir ve kanallar farklı renklerde görünebilir:
 |  |
| |
Bu nedenle, uydu görüntüsündeki bir çizginin nehir olduğunu anlamak bazen zor olabilir. Fakat bölgedeki su kütlelerinin normalde bir sistem oluşturarak bunun birer parçası olduğu, belirli objenin ne olduğunu anlamayı kolaylaştırabilir. Başka bir su kütlesine bağlı olan çizgi türü obje büyük olasılıkla bir nehirdir:
Yukarıda söylenenler kanallar için de geçerlidir. Uydu görüntülerinde genellikle düz görünen bir yapay kanalı, çizgisinin nereden başlayıp nereye gittiğini izleyerek yoldan ayırmak mümkündür: Başka bir su kütlesine bağlı olan çizgi türü obje büyük olasılıkla bir kanaldır:
Vadi boyunca kıvrımlar çizerek akmak, doğal nehirlerin önemli bir özelliğidir.
Dağlık bölgelerden akan nehirler çok dar vadileri takip eder ve geniş kıvrımlar oluşturamaz. Ova nehirlerindeki kıvrımlar ise, nehir suları ağaçlarla gizlendiğinde bile objenin bir nehir olduğunu kolayca anlamanızı sağlar:
Zaman içinde nehrin kaymasıyla birlikte bazı kıvrımlar nehirle bağlantısını kaybederek yay veya nal şeklinde dar göllere dönüşür. Uydu görüntüsünde bu tür göllerin bulunması yakınlarda bir nehir olduğunu gösterir. Benzer şekilde, nal veya yay şeklinde tanımlanamayan bir objenin yanında bir nehir olması, söz konusu objenin de ne olduğunu açıklar.
Bir uydu görüntüsüne bakarken, kanalların bazen su kemerleri yoluyla nehirlerin üzerinden geçirilebildiğini unutmayın. Böyle durumlarda kanallar, nehir üzerinden geçen köprülere çok benzer (örneğin, aşağıdaki resimde bir kanal görülmektedir):
Nehirlerin çizilmesi için temel kurallar:
- Nehirleri gösteren çizgiler nehrin ortasından geçecek şekilde çizilmelidir. Nehir çok geniş olup hem çizgi hem de çokgen türü objelerle çiziliyorsa ilgili çokgen, suların üstündeki ağaç dallarını değil, nehrin kenarını takip etmelidir.
- Gerçekte bir sistem oluşturan nehirler haritada da bir sistem oluşturmalıdır.
Nehir çizim kurallarının tamamı için 3.10.1. Su objeleri çizim kuralları bölümüne göz atın.
