Detaylı listeye UNESCO'nun resmi web sitesi whc.unesco.org/en/list adresinden ulaşılabilir 24.
5 kaynak
Neolitik Çağ’da ritüellerin rolü neydi?
Neolitik Çağ'da ritüellerin rolü şu şekilde özetlenebilir:
Doğa ve tarımsal döngülerin anlamlandırılması4. İnsanlar, doğa olaylarını ve tarımsal döngüleri anlamlandırmak için çeşitli tanrılara ve doğa ruhlarına tapmaya başladılar 4.
Toplumsal bağların güçlendirilmesi25. Ritüeller, toplumsal düzenin ve kültürel kimliğin temelini oluşturdu 5. Topluluklar, ortak semboller ve ritüeller aracılığıyla birbirine bağlandı 2.
İnançların ve kutsal bilgilerin aktarılması2. Ritüellerde kullanılan objeler, sanatın sadece bir ifade biçimi değil, aynı zamanda inançların ve kutsal bilgilerin nesiller boyu aktarılmasını sağlayan bir araçtı 2.
Ölüm sonrası inançlar4. Neolitik insanlar, ölülerini belirli ritüellerle gömmüş ve mezarlarını kutsal alanlar haline getirmiştir 4.
Neolitik Çağ'da ritüellerin rolü, farklı toplumlarda çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin, Göbekli Tepe'deki T biçimli dikilitaşlar, şamanik ritüellerin izlerini taşıyor olabilir 5.
5 kaynak
Göbeklitepe’nin tarihi önemi nedir?
Göbeklitepe'nin tarihi önemi şu şekilde özetlenebilir:
Dünyanın en eski tapınağı: Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenen yapısıyla dünyanın bilinen en eski tarihî yapısıdır 35.
Yerleşik hayata geçiş: Neolitik Çağ'da insanların yerleşik hayata geçmeden önce de karmaşık yapılar inşa edebileceklerini ve sistematik toplantılar yapabileceklerini kanıtlamıştır 125.
Din kurumunun başlangıcı: İnsanların yerleşik hayata geçmeden önce de din kurumunun var olduğunu ortaya koymuştur 5.
Medeniyetin sıfır noktası: Göbeklitepe'nin keşfi, medeniyetin sıfır noktasının yeniden belirlenmesine yol açmıştır 5.
İleri düzey mimari: İleri düzey mimari tekniklerin kullanıldığını göstermesi açısından önemlidir 125.
Buğday ve bira: Buğdayın ana yurdu olarak kabul edilir ve erken dönem alkollü içecek üretiminin burada yapıldığı düşünülmektedir 2.
Göbeklitepe'deki araştırmalar hâlen devam etmektedir 25.
5 kaynak
Göbeklitepe insan heykeli nasıl yorumlanıyor?
Göbeklitepe'de bulunan insan heykelinin yorumlanması şu şekildedir:
Adak olarak yerleştirme: Heykelin, adak (kurban veya bağış/bağlama nesnesi) olarak duvara monte edildiği düşünülmektedir 123.
Ritüel ve inanç dünyasına katkı: Buluntu, Neolitik Çağ'ın ritüelleri ve inanç dünyası hakkında yeni veriler sunarak bu konudaki anlayışımızı derinleştirmektedir 12.
Kült bağlamında insan tasviri: Karahantepe'deki benzer örneklerle birlikte değerlendirildiğinde, yapıların yalnızca mimari değil, ritüel amaçlı kullanıldığı ve insan tasvirlerinin kült bağlamında aktif bir rol üstlendiği düşünülmektedir 2.
Heykel, stilize bir şekilde işlenmiş olup, duvarın inşasında kullanıldığı için yerinden çıkarılmamıştır 2.
{"831c0":{"state":{"logoProps":{"url":"https://yandex.com.tr"},"formProps":{"action":"https://yandex.com.tr/gundem/search","searchLabel":"Bul"},"services":{"activeItemId":"agenda","items":[{"url":"https://yandex.com.tr/gundem/","title":"Gündem","id":"agenda"},{"url":"https://yandex.com.tr/shopping/","title":"Alışveriş","id":"shopping"},{"url":"https://yandex.com.tr/finance/","title":"Finans","id":"finance"},{"url":"https://yandex.com.tr/yacevap/","title":"YaCevap","id":"answers"},{"url":"https://yandex.com.tr/travel/","title":"Seyahat","id":"travel"},{"url":"https://yandex.com.tr/video/search?text=popüler+videolar","title":"Video","id":"video"},{"url":"https://yandex.com.tr/gorsel/","title":"Görsel","id":"images"}]},"userProps":{"loggedIn":false,"ariaLabel":"Menü","plus":false,"birthdayHat":false,"child":false,"dialogProps":{"host":"yandex.com.tr","lang":"tr","project":"news","queryParams":{"exp_flags":"skin","preset":"oceania","utm_source":"portal-news"},"retpath":"https%3A%2F%2Fyandex.com.tr%2Fgundem%2Fscience%2Ftarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepe-de-insan-heykeli-ortaya-cikti-3773910%3Flr%3D213%26ncrnd%3D55337","tld":"com.tr","platform":"desktop"},"className":"PortalHeader-User"},"suggestProps":{"selectors":{"form":".HeaderForm","input":".HeaderForm-Input","submit":".HeaderForm-Submit","clear":".HeaderForm-Clear","layout":".HeaderForm-InputWrapper"},"suggestUrl":"https://yandex.com.tr/suggest/suggest-ya.cgi?show_experiment=222&show_experiment=224","deleteUrl":"https://yandex.com.tr/suggest-delete-text?srv=web&text_to_delete=","suggestPlaceholder":"Gündem içinde","platform":"desktop","hideKeyboardOnScroll":false,"additionalFormClasses":["mini-suggest_theme_tile","mini-suggest_overlay_tile","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_prevent-empty_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_personal_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_rich_yes","mini-suggest_overlay_dark","mini-suggest_large_yes","mini-suggest_copy-fact_yes","mini-suggest_clipboard_yes","mini-suggest_turboapp_yes","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_affix_yes","mini-suggest_carousel_yes","mini-suggest_traffic_yes","mini-suggest_re-request_yes","mini-suggest_source_yes","mini-suggest_favicon_yes","mini-suggest_more","mini-suggest_long-fact_yes","mini-suggest_hide-keyboard_yes","mini-suggest_clear-on-submit_yes","mini-suggest_focus-on-change_yes","mini-suggest_short-fact_yes","mini-suggest_app_yes","mini-suggest_grouping_yes","mini-suggest_entity-suggest_yes","mini-suggest_redesigned-navs_yes","mini-suggest_title-multiline_yes","mini-suggest_type-icon-wrapped_yes","mini-suggest_fulltext-highlight_yes","mini-suggest_fulltext-insert_yes","mini-suggest_lines_multi"],"counter":{"service":"news_com_tr_desktop","url":"//yandex.ru/clck/jclck","timeout":300,"params":{"dtype":"stred","pid":"0","cid":"2873"}},"noSubmit":false,"formAction":"https://yandex.com.tr/gundem/search","tld":"com.tr","suggestParams":{"srv":"serp_com_tr_desktop","wiz":"TrWth","yu":"5740697201758827828","lr":213,"uil":"tr","fact":1,"v":4,"use_verified":1,"safeclick":1,"skip_clickdaemon_host":1,"rich_nav":1,"verified_nav":1,"rich_phone":1,"use_favicon":1,"nav_favicon":1,"mt_wizard":1,"history":1,"nav_text":1,"maybe_ads":1,"icon":1,"hl":1,"n":10,"portal":1,"platform":"desktop","mob":0,"extend_fw":1,"suggest_entity_desktop":"1","entity_enrichment":"1","entity_max_count":"5"},"disableWebSuggest":false},"context":{"query":"","reqid":"1758827942490342-8307814633731456838-balancer-l7leveler-kubr-yp-klg-272-BAL","lr":"213","aliceDeeplink":"{\"text\":\"\"}"},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw01-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"portal","subtype":"header"}}}}},"type":"portal","subtype":"header"},"831c1":{"state":{"links":[{"id":"gundem","title":"Ana Sayfa","url":"https://yandex.com.tr/gundem","target":"_self"},{"id":"sports","title":"Spor","url":"https://yandex.com.tr/sports/","target":"_self"},{"id":"turkey","title":"Türkiye","url":"https://yandex.com.tr/gundem/turkey","target":"_self"},{"id":"world","title":"Dünya","url":"https://yandex.com.tr/gundem/world","target":"_self"},{"id":"politics","title":"Siyaset","url":"https://yandex.com.tr/gundem/politics","target":"_self"},{"id":"incidents","title":"Günün içinden","url":"https://yandex.com.tr/gundem/incidents","target":"_self"},{"id":"business","title":"İş","url":"https://yandex.com.tr/gundem/business","target":"_self"},{"id":"science","title":"Bilim","url":"https://yandex.com.tr/gundem/science","target":"_self"},{"id":"entertainment","title":"Eğlenceler","url":"https://yandex.com.tr/gundem/entertainment","target":"_self"}],"activeLinkId":"science","title":"Kategoriler","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw02-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"header-categories"}}}}},"type":"newstr","subtype":"header-categories"},"831c2":{"state":{"title":"Göbeklitepe'de insan heykeli bulundu: Adak olduğu düşünülüyor","titleUrl":"https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","breadcrumbs":[{"text":"Gündem","url":"/gundem/"},{"text":"Bilim","url":"/gundem/science"}],"isLoggedIn":false,"extralinksItems":[{"variant":"reportFeedback","reportFeedback":{"feature":"Gundem вертикаль: Сюжеты","title":"Sonuçlarda yanlış olan nedir?","checkBoxLabels":[{"value":"Faydasız, kalitesiz içerik"},{"value":"Medya içeriği hikaye ile uyuşmuyor"},{"value":"Faydasız medya içeriği"},{"value":"Kalitesiz, bilgilendirici özelliği eksik hikaye başlığı"},{"value":"Şok edici, rahatsız edici içerik"},{"value":"Hikayede birden fazla olay konu ediliyor"},{"value":"Siteye erişilemiyor"},{"value":"Hikayede 18+ içerik konu ediliyor"},{"value":"Diğer"}]}}],"useNativeShare":false,"hasShareButton":true,"badge":{"url":"https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","faviconSources":["https://10haber.net"],"textParts":[{"text":"10haber.net","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw03-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"page_header"}}}}},"type":"newstr","subtype":"page_header"},"831c3":{"state":{"storyId":"377391_0","isLoggedIn":false,"mainStory":{"id":"377391_0","otherSources":0,"totalSources":4,"header":{"url":"https://www.ekonomim.com/gundem/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-haberi-844121","text":"Göbeklitepe'de insan heykeli bulundu: Adak olduğu düşünülüyor","badge":{"url":"https://www.ekonomim.com/gundem/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-haberi-844121","faviconSources":["https://www.ekonomim.com"],"textParts":[{"text":"ekonomim.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false}},"logAttrs":{"id":"377391_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.ekonomim.com/gundem/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-haberi-844121","https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","https://www.sokgazetesi.com.tr/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepede-insan-heykeli-ortaya-cikti","https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/"],"summarizationTexts":["Göbeklitepe'de insan heykeli bulundu: Adak olduğu düşünülüyor","Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesine bağlı Göbeklitepe’de duvara monte edilmiş insan heykeli bulundu.","Bu keşif, Neolitik Çağ'ın ritüellerine ve inanç dünyasına ışık tutacak çok değerli bir buluntu.","Yeni keşif, bölgenin Neolitik döneme ait dini ritüellerini anlamada önemli bir adım olarak görülüyor.","UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ‘tarihin sıfır noktası’ Göbeklitepe’de bugüne kadar birçok buluntu ortaya çıktı."],"newsFreshness":[false,false,false,false]},"items":[{"type":"carousel","items":[{"id":"8594207254929273803_2","url":"https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019961bd7f2281576b991c4ce0458e//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://sozcu01.sozcucdn.com/sozcu/production/uploads/images/2025/9/gobeklitepejpeg-Saw87O9WeUSV3zZKsM-0Qg.jpeg?w=1270&h=675&mode=crop&scale=both"},"badge":{"url":"https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","faviconSources":["https://www.sozcu.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"8375155073754222299_2","url":"https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a0000019966524058a89903ba39c602993c//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://cdnuploads.aa.com.tr/uploads/Contents/2025/09/20/thumbs_b_c_65f1d0417586f8f58fe9d73913483956.jpg?v=114738"},"badge":{"url":"https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216","faviconSources":["https://www.aa.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"10037290158994381400_2","url":"https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/tarihin-sifir-noktasinda-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor-4750616","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a00000199671dfccf0ea95bf1c4c644f75c//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://img.piri.net/piri/upload/3/2025/9/20/c917ee19-0zjzp2su6164ir57ruicpn.webp"},"badge":{"url":"https://www.yenisafak.com/foto-galeri/hayat/tarihin-sifir-noktasinda-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor-4750616","faviconSources":["https://www.yenisafak.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"735254238777563476_2","url":"https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/gobeklitepede-surpriz-kesif-7449170","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a00000199654cdc9c2a369914618c61f372//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://image.milimaj.com/i/milliyet/75/0x0/68cdd7173272e7f520f0545a.jpg"},"badge":{"url":"https://www.milliyet.com.tr/kultur-sanat/gobeklitepede-surpriz-kesif-7449170","faviconSources":["https://www.milliyet.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"12923839126634875858_2","url":"https://www.dokuzeylul.com/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a000001996b144490040575ec9048f6ea78//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://dokuzeylulcom.teimg.com/crop/1280x720/dokuzeylul-com/uploads/2025/09/39172044.jpg"},"badge":{"url":"https://www.dokuzeylul.com/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu","faviconSources":["https://www.dokuzeylul.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"16037620054082910833_2","url":"https://www.odatv.com/kultur-sanat/dunyanin-konusacagi-kesif-gobeklitepeden-heykel-cikti-120115726","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a0000019965870f5babe6092bd083b6978a//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://img.odatv.com/rcman/Cw1280h720q95gc/storage/files/images/2025/09/20/dunyanin-konusacagi-kesif-gobeklitepeden-heykel-cikti-vyf0.jpg"},"badge":{"url":"https://www.odatv.com/kultur-sanat/dunyanin-konusacagi-kesif-gobeklitepeden-heykel-cikti-120115726","faviconSources":["https://www.odatv.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"8166843266975953705_2","url":"https://www.aksiyon.com.tr/gobeklitepe-de-duvar-icine-yerlestirilmis-insan-heykeli-neolitik-algilari-yeniden-sekillendiriyor-195100","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a0000019966b695c20b2a01a15fe7b5b408//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://cdn.aksiyon.com.tr/uploads/1280x720/images/202509/gobeklitepe-de-duvar-icine-yerlestirilmis-insan-heykeli-neolitik-algilari-yeniden-sekillendiriyor-1200-913138.jpg"},"badge":{"url":"https://www.aksiyon.com.tr/gobeklitepe-de-duvar-icine-yerlestirilmis-insan-heykeli-neolitik-algilari-yeniden-sekillendiriyor-195100","faviconSources":["https://www.aksiyon.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"399549251416878421_2","url":"https://www.haberport.com/yasam/gobeklitepe-de-insan-heykeli-kesfi-neolitik-algilari-degistiriyor-268055h","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019966b434aaa484817735073b9eb5//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://cdn.haberport.com/uploads/1280x720/images/202509/gobeklitepe-de-insan-heykeli-kesfi-neolitik-algilari-degistiriyor-1200-753827.jpg"},"badge":{"url":"https://www.haberport.com/yasam/gobeklitepe-de-insan-heykeli-kesfi-neolitik-algilari-degistiriyor-268055h","faviconSources":["https://www.haberport.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"2765913876486538531_2","url":"https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a00000199616f0017c0953bb642def544e6//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://image.milimaj.com/i/milliyet/75/0x0/68cd29926058ac518cba5646.jpg"},"badge":{"url":"https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","faviconSources":["https://www.milliyet.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"16801218085936279518_2","url":"https://www.besniguncel.com/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a0000019966486cf14e0274a67d8723f48a//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://besniguncelcom.teimg.com/crop/1280x720/besniguncel-com/uploads/2025/09/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor.jpg"},"badge":{"url":"https://www.besniguncel.com/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor","faviconSources":["https://www.besniguncel.com"],"textParts":[],"divider":false}}]},{"type":"text","url":"https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","text":{"text":"Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesine bağlı Göbeklitepe’de duvara monte edilmiş insan heykeli bulundu.","badge":{"url":"https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","textParts":[{"text":"1","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"19 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Şanlıurfa’nın Haliliye ilçesine bağlı Göbeklitepe’de duvara monte edilmiş insan heykeli bulundu."}}},{"type":"text","url":"https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","text":{"text":"Bu keşif, Neolitik Çağ'ın ritüellerine ve inanç dünyasına ışık tutacak çok değerli bir buluntu.","badge":{"url":"https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","textParts":[{"text":"2","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"19 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Bu keşif, Neolitik Çağ'ın ritüellerine ve inanç dünyasına ışık tutacak çok değerli bir buluntu."}}},{"type":"text","url":"https://www.sokgazetesi.com.tr/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepede-insan-heykeli-ortaya-cikti","text":{"text":"Yeni keşif, bölgenin Neolitik döneme ait dini ritüellerini anlamada önemli bir adım olarak görülüyor.","badge":{"url":"https://www.sokgazetesi.com.tr/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepede-insan-heykeli-ortaya-cikti","textParts":[{"text":"3","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"19 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Yeni keşif, bölgenin Neolitik döneme ait dini ritüellerini anlamada önemli bir adım olarak görülüyor."}}},{"type":"text","url":"https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/","text":{"text":"UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ‘tarihin sıfır noktası’ Göbeklitepe’de bugüne kadar birçok buluntu ortaya çıktı.","badge":{"url":"https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/","textParts":[{"text":"4","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"19 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ‘tarihin sıfır noktası’ Göbeklitepe’de bugüne kadar birçok buluntu ortaya çıktı."}}}]},"sources":[{"url":"https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","displayName":"10haber.net"},{"url":"https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","displayName":"milliyet.com.tr"},{"url":"https://www.sokgazetesi.com.tr/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepede-insan-heykeli-ortaya-cikti","displayName":"sokgazetesi.com.tr"},{"url":"https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/","displayName":"diken.com.tr"}],"otherNewsProps":{"layout":"multicolumn","title":"Diğer konular","items":[{"id":"1903850433999467696","url":"https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","target":"_blank","title":{"text":"Göbeklitepe'de insan heykeli bulundu - Sözcü Gazetesi","textAs":"h3","lines":2},"logAttrs":{"id":"1903850433999467696","hasSummarization":false,"url":"https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","isFresh":false},"badge":{"url":"https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","faviconSources":["https://www.sozcu.com.tr"],"textParts":[{"text":"sozcu.com.tr","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"forceOrientation":"vertical","rel":"nofollow"},{"id":"15358303154179514651","url":"https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216","target":"_blank","title":{"text":"Göbeklitepe'de bulunan insan heykeli Neolitik Dönem algılarını yeniden şekillendiriyor","textAs":"h3","lines":2},"logAttrs":{"id":"15358303154179514651","hasSummarization":false,"url":"https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216","isFresh":false},"badge":{"url":"https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216","faviconSources":["https://www.aa.com.tr"],"textParts":[{"text":"aa.com.tr","bold":true},{"text":"20 Eylül"}],"divider":false},"forceOrientation":"vertical","rel":"nofollow"}]},"nextId":"10037290158994381400_2","snippetOptions":{"forceOrientation":"vertical","isRetina":false,"titleProps":{"lines":2}},"baseVisibleOtherSources":2,"relatedTopics":[{"id":"3241781512689727139_0","title":"Kazi Calismasi","url":"/gundem/topic/kazi-calismasi-32417815126897271390","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"3241781512689727139_0","url":"gundem/topic/kazi-calismasi-32417815126897271390"}}},{"id":"3676403783986812504_0","title":"Şanlıurfa","url":"/gundem/topic/sanliurfa-36764037839868125040","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"3676403783986812504_0","url":"gundem/topic/sanliurfa-36764037839868125040"}}},{"id":"5543664521244998285_0","title":"Arkeolojik Kesif","url":"/gundem/topic/arkeolojik-kesif-55436645212449982850","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"5543664521244998285_0","url":"gundem/topic/arkeolojik-kesif-55436645212449982850"}}},{"id":"17255260422741721675_0","title":"Mehmet Nuri Ersoy","url":"/gundem/topic/mehmet-nuri-ersoy-172552604227417216750","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"17255260422741721675_0","url":"gundem/topic/mehmet-nuri-ersoy-172552604227417216750"}}}],"video":{"embedUrl":"https://www.youtube.com/embed/NYK8JruNCuw?enablejsapi=1&wmode=opaque","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a000001997031ce69ae9a2e52f8c39f9e1a/S820x410","size":{"width":820,"height":410},"originalUrl":"https://avatars.mds.yandex.net/get-video_thumb_fresh/1965930/7b03e69c9019d98ec1ed59a2b5e2e3410922_rt/orig"}}},"isHermione":false,"socialPosts":[{"url":"https://twitter.com/Hurriyet/status/1969382284026659241","text":"Göbeklitepe’de yeni keşif... İnsan heykeli bulundu 🖊️@umtedem haberi... ","badge":{"url":"https://twitter.com/Hurriyet/status/1969382284026659241","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"20 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"Hürriyet.com.tr","username":"@Hurriyet","url":"https://twitter.com/Hurriyet","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001998158c10ee6968588d7d8043a69//orig"},"id":"16363424315132642749","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"16363424315132642749","url":"https://twitter.com/Hurriyet/status/1969382284026659241","authorUrl":"https://twitter.com/Hurriyet"}}},{"url":"https://twitter.com/HaberturkTV/status/1969023688021270637","text":"Göbeklitepe'de yeni keşif... Şanlıurfa Büyükşehir Belediye Başkanı Mehmet Kasım Gülpınar, Habertürk TV'den @VeysiPEK ile konuştu. Detaylar neler, yeni bulgular ne anlama geliyor? ","badge":{"url":"https://twitter.com/HaberturkTV/status/1969023688021270637","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"Habertürk TV","username":"@HaberturkTV","url":"https://twitter.com/HaberturkTV","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/17968138/2a0000019980dea6d092c7f2cfbef2b4312a//orig"},"id":"6694535023223296931","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"6694535023223296931","url":"https://twitter.com/HaberturkTV/status/1969023688021270637","authorUrl":"https://twitter.com/HaberturkTV"}}},{"url":"https://twitter.com/milliyet/status/1969018764449505648","text":"Göbeklitepe'de heyecan veren yeni keşif: Çok değerli bir buluntu ","badge":{"url":"https://twitter.com/milliyet/status/1969018764449505648","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"milliyet.com.tr","username":"@milliyet","url":"https://twitter.com/milliyet","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019972a77d5b15fc972449c2e53cfa//orig"},"id":"13474020945150174655","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"13474020945150174655","url":"https://twitter.com/milliyet/status/1969018764449505648","authorUrl":"https://twitter.com/milliyet"}}},{"url":"https://twitter.com/cnnturk/status/1968983313923629171","text":"Göbeklitepe'de heyecan veren yeni keşif! Bakan Ersoy detayları açıkladı ","badge":{"url":"https://twitter.com/cnnturk/status/1968983313923629171","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"CNN TÜRK","username":"@cnnturk","url":"https://twitter.com/cnnturk","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001998079ce8eeb926f01a568ac8c3e//orig"},"id":"15563821505140026898","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"15563821505140026898","url":"https://twitter.com/cnnturk/status/1968983313923629171","authorUrl":"https://twitter.com/cnnturk"}}},{"url":"https://twitter.com/gazetesok1/status/1968993680523428348","text":"🗿 Tarihin sıfır noktasında yeni keşif! #Göbeklitepe’de duvarın içine monte edilmiş insan heykeli bulundu. Adak amacıyla yerleştirildiği düşünülüyor. Detaylar haberde. 🔗 ","badge":{"url":"https://twitter.com/gazetesok1/status/1968993680523428348","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"Şok Gazetesi","username":"@gazetesok1","url":"https://twitter.com/gazetesok1","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001996cb57384ed9834974547dc932c//orig"},"id":"1138487292815144028","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"1138487292815144028","url":"https://twitter.com/gazetesok1/status/1968993680523428348","authorUrl":"https://twitter.com/gazetesok1"}}},{"url":"https://twitter.com/postacomtr/status/1968985099573064033","text":"Göbeklitepe'de yeni keşif: Neolitik Çağ'a ışık tutacak buluntu ","badge":{"url":"https://twitter.com/postacomtr/status/1968985099573064033","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"Posta.com.tr","username":"@postacomtr","url":"https://twitter.com/postacomtr","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a00000199815d4f0efac52b1a42c42217b0//orig"},"id":"6752304540016929553","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"6752304540016929553","url":"https://twitter.com/postacomtr/status/1968985099573064033","authorUrl":"https://twitter.com/postacomtr"}}},{"url":"https://twitter.com/AydinlikGazete/status/1968970410935910403","text":"📍Tarihin sıfır noktası Göbeklitepe’de yeni bir keşif! Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, alanda yan yatmış bir insan heykeli bulunduğunu açıkladı. 🗿✨ ","badge":{"url":"https://twitter.com/AydinlikGazete/status/1968970410935910403","faviconSources":["https://twitter.com"],"textParts":[{"text":"x.com","bold":true},{"text":"19 Eylül"}],"divider":false},"author":{"name":"Aydınlık","username":"@AydinlikGazete","url":"https://twitter.com/AydinlikGazete","avatar":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a000001997d1efc5825fd715f9a937dfd8d//orig"},"id":"12090038441571553360","logNode":{"name":"news-social-post","attrs":{"type":"twitter","id":"12090038441571553360","url":"https://twitter.com/AydinlikGazete/status/1968970410935910403","authorUrl":"https://twitter.com/AydinlikGazete"}}}],"disabledAjax":false,"logAttrs":{"isRoot":true,"isStory":true,"id":"377391_0","hasVideo":true,"hasSearchVideoLink":false,"hasSearchBroadcastLink":false,"hasSearchSeriesLink":false,"hasTwitterPosts":true,"hasSummarization":true,"hasRelatedTopics":true,"location":"gundem/science/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepe-de-insan-heykeli-ortaya-cikti-3773910","newsUrls":["https://10haber.net/kultur-sanat/arkeoloji/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor-638179/","https://www.milliyet.com.tr/gundem/gobeklitepede-heyecan-veren-yeni-kesif-cok-degerli-bir-buluntu-7448815","https://www.sokgazetesi.com.tr/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepede-insan-heykeli-ortaya-cikti","https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/","https://www.sozcu.com.tr/gobeklitepe-de-insan-heykeli-bulundu-p229239","https://www.aa.com.tr/tr/kultur/gobeklitepede-bulunan-insan-heykeli-neolitik-donem-algilarini-yeniden-sekillendiriyor/3693216"],"videoUrls":["https://www.youtube.com/embed/NYK8JruNCuw?enablejsapi=1&wmode=opaque"],"topicUrls":["/gundem/topic/kazi-calismasi-32417815126897271390","/gundem/topic/sanliurfa-36764037839868125040","/gundem/topic/arkeolojik-kesif-55436645212449982850","/gundem/topic/mehmet-nuri-ersoy-172552604227417216750"]},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw04-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"story_summarization"}}}}},"type":"newstr","subtype":"story_summarization"},"831c4":{"state":{"answers":[{"id":0,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe-buluntulari?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.gruppal.com/blog/gobeklitepe-hakkinda-bilmeniz-gereken-14-sey?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.indyturk.com/node/340611/t%C3%BCrki%CC%87yeden-sesler/bir-gizem-abidesi-g%C3%B6beklitepe?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://evrimagaci.org/gobeklitepe-neyi-sakliyor-insanlik-tarihi-icin-neden-bu-kadar-onemlidir-8080?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe?size=16&stub=1"],"title":"Göbeklitepe kazılarında başka neler bulundu?","markdown":"Göbeklitepe kazılarında bulunan bazı önemli eserler:\n\n* **Steller**: Ortalama 4-6 metre yüksekliğinde ve 10-14 ton ağırlığında, üzerinde hayvan ve insan figürleri bulunan dikilitaşlar [```1```](https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe-buluntulari)[```2```](https://www.gruppal.com/blog/gobeklitepe-hakkinda-bilmeniz-gereken-14-sey).\n* **T şeklindeki sütunlar**: Ağırlıkları 40 ila 60 ton arasında değişen, insanları temsil ettiği düşünülen sütunlar [```2```](https://www.gruppal.com/blog/gobeklitepe-hakkinda-bilmeniz-gereken-14-sey).\n* **Hayvan figürleri**: Akrep, tilki, boğa, yılan, yaban domuzu, aslan ve yaban ördeği gibi hayvan kabartmaları [```1```](https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe-buluntulari)[```2```](https://www.gruppal.com/blog/gobeklitepe-hakkinda-bilmeniz-gereken-14-sey).\n* **Heykeller**: Kireç taşından yapılmış insan başları ve totem benzeri eserler [```5```](https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe).\n* **Kemik kalıntıları**: Yabani buğday, badem ve yerfıstığı gibi bitki türleri ile ceylan, yabanıl sığır ve toy kuşu gibi hayvan kemikleri [```5```](https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe).\n* **Töresel kalıntılar**: Tapınak kalıntılarının tabanının sıvı geçirmez hale getirilmesi, bir sıvı eşliğinde törenler yapıldığını gösterebilir [```2```](https://www.gruppal.com/blog/gobeklitepe-hakkinda-bilmeniz-gereken-14-sey).\n\nBu eserler, Şanlıurfa Arkeoloji ve Haleplibahçe Mozaik Müzesi'nde sergilenmektedir [```1```](https://www.kulturportali.gov.tr/portal/gobeklitepe-buluntulari)."},{"id":1,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Listesi?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://whc.unesco.org/en/list/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_D%C3%BCnya_Miraslar%C4%B1_listesi?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/?size=16&stub=1"],"title":"UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde başka hangi yerler var?","markdown":"UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde Türkiye'den 22, dünyadan ise 1248 yer bulunmaktadır [```1```](https://unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-D%C3%BCnya-Miras%C4%B1-Listesi)[```4```](https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html). \n\n**Türkiye'deki bazı yerler**:\n* İstanbul'un Tarihi Alanları (1985) [```3```](https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_D%C3%BCnya_Miraslar%C4%B1_listesi)[```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (1985) [```3```](https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_D%C3%BCnya_Miraslar%C4%B1_listesi)[```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (1985) [```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Pamukkale-Hierapolis (1988) [```4```](https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html);\n* Xanthos-Letoon (1988) [```4```](https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html)[```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (2014) [```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Göbeklitepe (2018) [```5```](https://blog.obilet.com/turkiyede-unesco-dunya-mirasi-listesine-giren-tarihi-mekanlar/);\n* Afrodisias (2017) [```3```](https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_D%C3%BCnya_Miraslar%C4%B1_listesi)[```4```](https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html).\n\n**Dünya'dan bazı örnekler**:\n* Borobudur Tapınak Kompleksi, Endonezya [```2```](https://whc.unesco.org/en/list/);\n* Komodo Ulusal Parkı, Endonezya [```2```](https://whc.unesco.org/en/list/);\n* Persepolis, İran [```2```](https://whc.unesco.org/en/list/);\n* Stonehenge, Birleşik Krallık [```2```](https://whc.unesco.org/en/list/).\n\nDetaylı listeye UNESCO'nun resmi web sitesi whc.unesco.org/en/list adresinden ulaşılabilir [```2```](https://whc.unesco.org/en/list/)[```4```](https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html)."},{"id":2,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.bundle.app/bilim/neolitik-ogutme-taslarinda-zaman-ve-yasam-dongusu-baglantisi-a7fd3f1b-54b1-4a79-8e9b-61c9fdb0fda4?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.yeniarayis.com/haber/paleolitikten-neolitige-en-eski-zamanlarda-sanat-10712?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://dergipark.org.tr/tr/pub/amisos/issue/38270/354680?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://bushcraftokulu.com/index.php%3ftitle=Neolitik_D%C3%B6nem&mobileaction=toggle_view_mobile?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://agoratik.com/antik-i%CC%87nanc-sistemleri-ve-ritueller/?size=16&stub=1"],"title":"Neolitik Çağ’da ritüellerin rolü neydi?","markdown":"**Neolitik Çağ'da ritüellerin rolü** şu şekilde özetlenebilir:\n\n* **Doğa ve tarımsal döngülerin anlamlandırılması** [```4```](https://bushcraftokulu.com/index.php?title=Neolitik_D%C3%B6nem&mobileaction=toggle_view_mobile). İnsanlar, doğa olaylarını ve tarımsal döngüleri anlamlandırmak için çeşitli tanrılara ve doğa ruhlarına tapmaya başladılar [```4```](https://bushcraftokulu.com/index.php?title=Neolitik_D%C3%B6nem&mobileaction=toggle_view_mobile).\n* **Toplumsal bağların güçlendirilmesi** [```2```](https://www.yeniarayis.com/haber/paleolitikten-neolitige-en-eski-zamanlarda-sanat-10712)[```5```](https://agoratik.com/antik-i%CC%87nanc-sistemleri-ve-ritueller/). Ritüeller, toplumsal düzenin ve kültürel kimliğin temelini oluşturdu [```5```](https://agoratik.com/antik-i%CC%87nanc-sistemleri-ve-ritueller/). Topluluklar, ortak semboller ve ritüeller aracılığıyla birbirine bağlandı [```2```](https://www.yeniarayis.com/haber/paleolitikten-neolitige-en-eski-zamanlarda-sanat-10712).\n* **İnançların ve kutsal bilgilerin aktarılması** [```2```](https://www.yeniarayis.com/haber/paleolitikten-neolitige-en-eski-zamanlarda-sanat-10712). Ritüellerde kullanılan objeler, sanatın sadece bir ifade biçimi değil, aynı zamanda inançların ve kutsal bilgilerin nesiller boyu aktarılmasını sağlayan bir araçtı [```2```](https://www.yeniarayis.com/haber/paleolitikten-neolitige-en-eski-zamanlarda-sanat-10712).\n* **Ölüm sonrası inançlar** [```4```](https://bushcraftokulu.com/index.php?title=Neolitik_D%C3%B6nem&mobileaction=toggle_view_mobile). Neolitik insanlar, ölülerini belirli ritüellerle gömmüş ve mezarlarını kutsal alanlar haline getirmiştir [```4```](https://bushcraftokulu.com/index.php?title=Neolitik_D%C3%B6nem&mobileaction=toggle_view_mobile).\n\nNeolitik Çağ'da ritüellerin rolü, farklı toplumlarda çeşitli şekillerde kendini gösterebilir. Örneğin, Göbekli Tepe'deki T biçimli dikilitaşlar, şamanik ritüellerin izlerini taşıyor olabilir [```5```](https://agoratik.com/antik-i%CC%87nanc-sistemleri-ve-ritueller/)."},{"id":3,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://ecanta.com.tr/blogs/look/gobeklitepe-hikayesi-neden-son-donemde-trend-oldu?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.flypgs.com/gezi-rehberi/gobeklitepe?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://evrimagaci.org/gobeklitepe-neyi-sakliyor-insanlik-tarihi-icin-neden-bu-kadar-onemlidir-8080?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/?size=16&stub=1"],"title":"Göbeklitepe’nin tarihi önemi nedir?","markdown":"Göbeklitepe'nin tarihi önemi şu şekilde özetlenebilir:\n\n* **Dünyanın en eski tapınağı**: Göbeklitepe, M.Ö. 9600-9500 yıllarına tarihlenen yapısıyla dünyanın bilinen en eski tarihî yapısıdır [```3```](https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%B6beklitepe)[```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/).\n* **Yerleşik hayata geçiş**: Neolitik Çağ'da insanların yerleşik hayata geçmeden önce de karmaşık yapılar inşa edebileceklerini ve sistematik toplantılar yapabileceklerini kanıtlamıştır [```1```](https://ecanta.com.tr/blogs/look/gobeklitepe-hikayesi-neden-son-donemde-trend-oldu)[```2```](https://www.flypgs.com/gezi-rehberi/gobeklitepe)[```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/).\n* **Din kurumunun başlangıcı**: İnsanların yerleşik hayata geçmeden önce de din kurumunun var olduğunu ortaya koymuştur [```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/).\n* **Medeniyetin sıfır noktası**: Göbeklitepe'nin keşfi, medeniyetin sıfır noktasının yeniden belirlenmesine yol açmıştır [```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/).\n* **İleri düzey mimari**: İleri düzey mimari tekniklerin kullanıldığını göstermesi açısından önemlidir [```1```](https://ecanta.com.tr/blogs/look/gobeklitepe-hikayesi-neden-son-donemde-trend-oldu)[```2```](https://www.flypgs.com/gezi-rehberi/gobeklitepe)[```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/).\n* **Buğday ve bira**: Buğdayın ana yurdu olarak kabul edilir ve erken dönem alkollü içecek üretiminin burada yapıldığı düşünülmektedir [```2```](https://www.flypgs.com/gezi-rehberi/gobeklitepe).\n\nGöbeklitepe'deki araştırmalar hâlen devam etmektedir [```2```](https://www.flypgs.com/gezi-rehberi/gobeklitepe)[```5```](https://www.bizevdeyokuz.com/gobeklitepe/)."},{"id":4,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.dmax.com.tr/blog/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://arkeofili.com/gobeklitepede-duvara-yerlestirilmis-insan-heykeli-bulundu/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.adalet.tv/haber/gobeklitepe-ve-karahantepe-de-bulunan-heykeller-ne-anlama-geliyor-46691.html?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://akilfikir.net/gobeklitepe-insanliga-ne-anlatiyor-gobeklitepe-arastirma-ve-kazi-koordinatoru-dr-lee-clare-ile-roportaj/?size=16&stub=1"],"title":"Göbeklitepe insan heykeli nasıl yorumlanıyor?","markdown":"Göbeklitepe'de bulunan insan heykelinin yorumlanması şu şekildedir:\n\n* **Adak olarak yerleştirme**: Heykelin, adak (kurban veya bağış/bağlama nesnesi) olarak duvara monte edildiği düşünülmektedir [```1```](https://www.dmax.com.tr/blog/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu)[```2```](https://arkeofili.com/gobeklitepede-duvara-yerlestirilmis-insan-heykeli-bulundu/)[```3```](https://www.diken.com.tr/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu-adak-oldugu-dusunuluyor/).\n* **Ritüel ve inanç dünyasına katkı**: Buluntu, Neolitik Çağ'ın ritüelleri ve inanç dünyası hakkında yeni veriler sunarak bu konudaki anlayışımızı derinleştirmektedir [```1```](https://www.dmax.com.tr/blog/gobeklitepede-insan-heykeli-bulundu)[```2```](https://arkeofili.com/gobeklitepede-duvara-yerlestirilmis-insan-heykeli-bulundu/).\n* **Kült bağlamında insan tasviri**: Karahantepe'deki benzer örneklerle birlikte değerlendirildiğinde, yapıların yalnızca mimari değil, ritüel amaçlı kullanıldığı ve insan tasvirlerinin kült bağlamında aktif bir rol üstlendiği düşünülmektedir [```2```](https://arkeofili.com/gobeklitepede-duvara-yerlestirilmis-insan-heykeli-bulundu/).\n\nHeykel, stilize bir şekilde işlenmiş olup, duvarın inşasında kullanıldığı için yerinden çıkarılmamıştır [```2```](https://arkeofili.com/gobeklitepede-duvara-yerlestirilmis-insan-heykeli-bulundu/)."}],"dialogStoreProps":{"baseUrl":"","baseUrlWs":""},"globalStoreProps":{"imageBackendUrl":"https://yandex.com.tr/images-apphost/image-download?cbird=171","query":"","retina":false,"avatarId":"0","isHermione":false,"isMacOS":false,"tld":"com.tr","isEmbeddedFuturis":false,"isLoggedIn":false,"brand":"yazeka","reqId":"1758827942490342-8307814633731456838-balancer-l7leveler-kubr-yp-klg-272-BAL","device":{"isIOS":false,"platform":"desktop"}},"logNode":{"name":"news-yazeka","attrs":{"isRoot":true,"isRelatedQueries":true}},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw05-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"related_queries"}}}}},"type":"newstr","subtype":"related_queries"},"831c5":{"state":{"snippets":[{"id":"382354_0","totalSources":46,"url":"/gundem/science/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-kalanlarla-iletisim-kuruyor-3823540","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/17968138/2a000001997a73ef0e63c1bb7e29e1d55624//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://static.daktilo.com/sites/1134/uploads/2025/09/24/339533802-1758695742.webp"}},"logAttrs":{"id":"382354_0","hasSummarization":true,"urls":["https://gunebakisgazetesi.com/haber/26386508/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-kalanlarla-iletisim-kuruyor","https://www.karsmanset.com/haber/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-1536329.htm","https://www.elbistaninsesi.com/haber/26386499/turk-muhendisten-depremde-hayat-kurtaracak-bulus","https://gunebakisgazetesi.com/haber/26386508/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-kalanlarla-iletisim-kuruyor"],"summarizationTexts":["Türk mühendis yaptı: Depremde yıkılan binaları belirliyor, enkaz altında kalanlarla iletişim kuruyor","Samsun'da düzenlenen deprem tatbikatında ilk kez denenen cihaz, büyük bir depremde yıkılan bina sayısını 120 saniye içerisinde belirlerken, enkaz altında hayatta kalan vatandaşlarla da iletişim kurma imkanı sunuyor.","Yıkılan binaya yerleştirilen cihaz, binanın ekseninin kaydığını 120 saniye içinde alıcıya bildirdi.","Daha sonra aynı katta sağ kalan kişiyle bağlantı kurularak, yaralılar ve binanın durumu hakkında bilgi alındı."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Türk mühendis yaptı: Depremde yıkılan binaları belirliyor, enkaz altında kalanlarla iletişim kuruyor","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.karsmanset.com/haber/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-1536329.htm","faviconSources":["https://www.karsmanset.com","https://www.elbistaninsesi.com","https://gunebakisgazetesi.com"],"textParts":[{"text":"Dün"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"381456_0","totalSources":34,"url":"/gundem/science/bakan-yumakli-600-milyon-dolarlik-kaynakla-ulkemizin-dort-bir-tarafina-taskin-kontrol-tesisleri-insa-edecegiz-3814560","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019976d60d32843994d896bae3b1a3//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://static.daktilo.com/sites/1168/uploads/2025/09/23/g1hruoyw0aaoqhd-11zon-1758632560.webp"}},"logAttrs":{"id":"381456_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.malatyasoz.com/dunya-bankasindan-taskin-ve-kurakliga-600-milyon-dolarlik-kaynak","https://telgraf.net/haber/26351832/bakan-duyurdu-600-milyon-dolarlik-proje-geliyor","https://www.malatyasoz.com/dunya-bankasindan-taskin-ve-kurakliga-600-milyon-dolarlik-kaynak","https://www.milliyet.com.tr/ekonomi/taskin-kontrolune-600-milyon-dolar-kaynak-7451350"],"summarizationTexts":["Dünya Bankası'ndan 'taşkın ve kuraklığa' 600 milyon dolarlık kaynak","Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, Dünya Bankası destekli 600 milyon dolarlık Türkiye Taşkın ve Kuraklık Yönetimi Projesi’ni tanıttı.","Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin yaşamı tehdit ettiğini vurgulayan Bakan Yumaklı, son yıllarda yağış rejimlerinin değiştiğini, bir-iki ayda yağması gereken yağmurun kısa sürede sellerle sonuçlandığını belirtti.","Yumaklı, Sinop, Samsun, Ordu, Giresun, Trabzon ve Rize çevrelerinde taşkın riski yüzde 20’nin üzerinde artarken Bartın, Zonguldak, Kastamonu, Düzce, Bolu, Bilecik, Sakarya ve Bursa gibi illerin de orman yangınları açısından riskli haline geldiğini söyledi."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Dünya Bankası'ndan 'taşkın ve kuraklığa' 600 milyon dolarlık kaynak","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://telgraf.net/haber/26351832/bakan-duyurdu-600-milyon-dolarlik-proje-geliyor","faviconSources":["https://telgraf.net","https://www.malatyasoz.com","https://www.milliyet.com.tr"],"textParts":[{"text":"23 Eylül"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"384000_0","totalSources":24,"url":"/gundem/science/ay-a-insanli-gorevin-tarihi-belli-oldu-3840000","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a000001997fad32c3a67f09e0f1901685f6//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://cdn.karar.com/news/1853912.jpg"}},"logAttrs":{"id":"384000_0","hasSummarization":true,"hasVideo":true,"urls":["https://www.karar.com/dunya-haberleri/nasa-2026-basinda-aya-astronot-gonderiyor-1994276","https://www.karar.com/dunya-haberleri/nasa-2026-basinda-aya-astronot-gonderiyor-1994276","https://www.timeturk.com/dunya/ay-a-insanli-gorevin-tarihi-belli-oldu-haber-1821220","https://www.bursadabugun.com/haber/50-yil-sonra-yeniden-ay-a-insanli-gorevin-tarihi-belli-oldu-1847191.html"],"summarizationTexts":["NASA, 2026 başında aya astronot gönderiyor","ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Artemis II görevi kapsamında astronotları Ay’ın yörüngesine göndermeyi planlıyor.","Ay'a iniş hedefi Artemis III göreviyle gerçekleşecek.","Artemis II görevi kapsamında üç Amerikalı ve bir Kanadalı astronot, Ay'ın çevresinde insanlı bir keşif uçuşu gerçekleştirecek."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"NASA, 2026 başında aya astronot gönderiyor","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.karar.com/dunya-haberleri/nasa-2026-basinda-aya-astronot-gonderiyor-1994276","faviconSources":["https://www.karar.com","https://www.timeturk.com","https://www.bursadabugun.com"],"textParts":[{"text":"12 saat önce"}],"divider":false},"hasVideo":true},{"id":"381320_0","totalSources":29,"url":"/gundem/science/balikesir-de-artcilar-durmuyor-3813200","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019975b164789d8726939679ca38d9//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://media.cumhuriyet.com.tr/Archive/257b3417-a391-4e70-adf7-2468621262a6.jpg"}},"logAttrs":{"id":"381320_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.hurriyet.com.tr/gundem/balikesir-sindirgida-deprem-firtinasi-yasaniyor-prof-dr-sozbilir-olu-faylarin-tetiklenmesinin-neden-oldugunu-dusunuyoruz-42958386","https://www.hurriyet.com.tr/gundem/balikesir-sindirgida-deprem-firtinasi-yasaniyor-prof-dr-sozbilir-olu-faylarin-tetiklenmesinin-neden-oldugunu-dusunuyoruz-42958386","https://www.cumhuriyet.com.tr/turkiye/uzmanindan-sindirgi-depremi-aciklamasi-olu-faylarin-tetiklenmesi-2437526","https://www.gazetevatan.com/galeri/balikesirde-artcilar-durmuyor-uzmanindan-kritik-uyari-olu-faylar-tetiklendi-2311166"],"summarizationTexts":["Balıkesir Sındırgı'da deprem fırtınası yaşanıyor! Prof. Dr. Sözbilir: Ölü fayların tetiklenmesinin neden olduğunu düşünüyoruz","Sındırgı’da 10 Ağustos'ta meydana gelen 6.1 büyüklüğünde depremden sonra binlerce artçı sarsıntı oldu.","Bölgede son günlerde yaşanan 4.9 ile 4.5 büyüklüğündeki depremler çevre il ve ilçelerde de hissedildi.","DEÜ Deprem Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Hasan Sözbilir, depremlerle ilgili değerlendirmede bulundu."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Balıkesir Sındırgı'da deprem fırtınası yaşanıyor! Prof. Dr. Sözbilir: Ölü fayların tetiklenmesinin neden olduğunu düşünüyoruz","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.hurriyet.com.tr/gundem/balikesir-sindirgida-deprem-firtinasi-yasaniyor-prof-dr-sozbilir-olu-faylarin-tetiklenmesinin-neden-oldugunu-dusunuyoruz-42958386","faviconSources":["https://www.hurriyet.com.tr","https://www.cumhuriyet.com.tr","https://www.gazetevatan.com"],"textParts":[{"text":"23 Eylül"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"381212_0","totalSources":31,"url":"/gundem/science/kayseri-deki-gec-roma-donemine-ait-mozaikli-yapi-alaninda-cocuk-ve-yetiskin-mezari-bulundu-kayseri-haberleri-3812120","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019976a10750ba0feecfa43d524063//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://cdn.aksiyon.com.tr/uploads/1280x720/images/202509/kayseri-incesu-da-gec-roma-erken-bizans-mozaiginde-cocuk-ve-yetiskin-mezarlari-ve-hyakinthos-yaziti-bulundu-1200-450986.jpg"}},"logAttrs":{"id":"381212_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.haberler.com/kultur-sanat/kayseri-incesu-da-gec-roma-erken-bizans-donemine-ait-mozaikler-ve-mezarlar-bulundu-19077245-haberi/","https://www.haberturk.com/kayseri-haberleri/39199308-kayserideki-gec-roma-donemine-ait-mozaikli-yapi-alaninda-cocuk-ve-yetiskin-mezari-bulundu","https://www.haberler.com/kultur-sanat/kayseri-incesu-da-gec-roma-erken-bizans-donemine-ait-mozaikler-ve-mezarlar-bulundu-19077245-haberi/","https://www.aksiyon.com.tr/kayseri-incesu-da-gec-roma-erken-bizans-mozaiginde-cocuk-ve-yetiskin-mezarlari-ve-hyakinthos-yaziti-bulundu-196357"],"summarizationTexts":["Kayseri İncesu'da Geç Roma-Erken Bizans Dönemine Ait Mozaikler ve Mezarlar Bulundu","Kayseri'nin İncesu ilçesinde bulunan Geç Roma-Erken Bizans dönemine ait mozaikli yapıda, çocuk ve yetişkin mezarı tespit edildi.","Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kayseri Büyükşehir Belediyesi ve İncesu Belediyesi işbirliğiyle Örenşehir Mahallesi'nde gerçekleştirilen kazılara 12 kişilik ekip katılıyor.","Kazılarda toplamda 600 metrekarelik mozaik zemine ilişkin veriler elde edildiği ve çalışmaların yaklaşık 3 dönümlük alanda devam ettiği belirtildi."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Kayseri İncesu'da Geç Roma-Erken Bizans Dönemine Ait Mozaikler ve Mezarlar Bulundu","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.haberturk.com/kayseri-haberleri/39199308-kayserideki-gec-roma-donemine-ait-mozaikli-yapi-alaninda-cocuk-ve-yetiskin-mezari-bulundu","faviconSources":["https://www.haberturk.com","https://www.haberler.com","https://www.aksiyon.com.tr"],"textParts":[{"text":"23 Eylül"}],"divider":false},"hasVideo":false}],"snippetParams":{"isRetina":false,"posterSizes":{"width":156,"height":100},"titleProps":{"size":"s"}},"title":"Bilim sicak gelişmeler","maxPageNumber":2,"ajaxUrl":"/hikaye/result/get_category_stories?story_category=science","layout":"column","extendFirstItem":false,"disabledAjax":false,"logNode":{"name":"news-top-stories-right","attrs":{"isRoot":true,"isRightColumnStories":true,"category":"science","location":"gundem/science/tarihin-sifir-noktasinda-yeni-kesif-gobeklitepe-de-insan-heykeli-ortaya-cikti-3773910","storiesUrls":["/gundem/science/turk-muhendis-yapti-depremde-yikilan-binalari-belirliyor-enkaz-altinda-kalanlarla-iletisim-kuruyor-3823540","/gundem/science/bakan-yumakli-600-milyon-dolarlik-kaynakla-ulkemizin-dort-bir-tarafina-taskin-kontrol-tesisleri-insa-edecegiz-3814560","/gundem/science/ay-a-insanli-gorevin-tarihi-belli-oldu-3840000","/gundem/science/balikesir-de-artcilar-durmuyor-3813200","/gundem/science/kayseri-deki-gec-roma-donemine-ait-mozaikli-yapi-alaninda-cocuk-ve-yetiskin-mezari-bulundu-kayseri-haberleri-3812120"]}},"nextId":"382440_0","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw06-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"additional_news"}}}}},"type":"newstr","subtype":"additional_news"},"831c6":{"state":{"generalLinks":[{"id":"privacy-policy","text":"Gizlilik politikası","url":"https://yandex.com.tr/legal/privacy_policy/"},{"id":"terms-of-service","text":"Kullanıcı sözleşmesi","url":"https://yandex.com.tr/legal/tos/"},{"id":"report-error","text":"Hata bildir","url":"https://forms.yandex.com.tr/surveys/13748122.01a6645a1ef15703c9b82a7b6c521932ddc0e3f7/"},{"id":"about-company","text":"Şirket hakkında","url":"https://yandex.com.tr/project/portal/contacts/"}],"copyright":{"url":"https://yandex.com.tr","currentYear":2025},"socialLinks":[{"url":"https://www.tiktok.com/@yandex.turkiye","type":"tiktok","title":"TikTok"},{"url":"https://www.youtube.com/@YandexTurkiye","type":"youtube","title":"Youtube"},{"url":"https://www.facebook.com/YandexComTr","type":"facebook","title":"Facebook"},{"url":"https://www.instagram.com/yandex__turkiye/","type":"instagram","title":"Instagram"},{"url":"https://x.com/yndxturkiye","type":"x","title":"X"}],"categoriesLink":[],"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"831cw07-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"portal","subtype":"footer"}}}}},"type":"portal","subtype":"footer"}}