İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya inşa etmek için somut adımlar atması gerektiğini söyledi.
Pezeşkiyan ayrıca, barış inşası çerçevesinde üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurulmasını önererek, bu komitenin bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda istişarelerde bulunarak somut çözüm önerileri geliştirmesi ve takibini sağlayacak bir mekanizma oluşturması gerektiğini vurguladı.
Ayrıca Pezeşkiyan, İran'ın bölgesel işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu belirterek, Çabahar Limanının ulusal demiryolu ağına bağlanmasının Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın erişimini artıracağını kaydetti.
Pezeşkiyan, ŞİÖ'nün 10 yıllık kalkınma stratejisinin altyapı, teknoloji, enerji ve dijital ekonomi gibi alanlarda işbirliğini artırmak için büyük fırsat sunduğunun altını çizdi.
Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), 1996 yılında Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan arasında kurulmuştur15.
Örgütün tarihi şu şekilde özetlenebilir:
1996134. 26 Nisan 1996'da Şanghay'da toplanan beş ülke, sınır bölgelerinde askeri güveni artırmaya yönelik bir anlaşma imzalayarak Şanghay Beşlisi'ni oluşturmuştur 134.
2001123. 15 Haziran 2001'de düzenlenen Şanghay Zirvesi'nde Özbekistan'ın örgüte katılımının onaylanmasının ardından örgütün adı Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirilmiştir 125.
20051. 2005’te İran, ŞİÖ’ye gözlemci üye olarak kabul edilmiştir 15.
201715. 8-9 Haziran 2017 tarihlerinde Astana’da gerçekleştirilen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde, Pakistan ve Hindistan örgüte tam üye olarak kabul edilmiştir 15.
202115. 17 Eylül 2021'de Duşanbe’de düzenlenen ŞİÖ Liderler Zirvesi’nde, İran ŞİÖ’ye dokuzuncu üye olarak ilan edilmiştir 25.
ŞİÖ, terörizm, köktencilik, ayrılıkçılık, örgütlü suçlar ve yasadışı göçle mücadele ederken, aynı zamanda siyaset, ekonomi, bilim ve teknoloji, kültür ve eğitim alanlarında iş birliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır 2.
5 kaynak
Bölgesel kriz komitesinin amacı nedir?
Bölgesel kriz komitesinin amacı, üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşarak bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler hakkında görüş alışverişinde bulunmak, kriz yönetimine yönelik öneriler geliştirmek ve bu önerilerin takibini sağlamaktır13.
Ayrıca, bir üyenin talebi üzerine derhal toplanma yetkisine sahip olarak, egemenliği ihlal edilen üyeye destek olmayı hedefler 13.
5 kaynak
İran'ın ŞİÖ'deki rolü nasıl şekilleniyor?
İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ndeki (ŞİÖ) rolü, barış inşası ve ekonomik iş birliği üzerine odaklanan önerilerle şekillenmektedir 12.
İran'ın sunduğu bazı öneriler:
Barış İnşası Komitesi: Üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurularak bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda somut çözüm önerileri geliştirilmesi ve bu önerilerin takip edilmesi 12.
Mali İş Birliği: "ŞİÖ Özel Hesaplar ve Takaslar Girişimi" ile ulusal para birimleriyle takasların genişletilmesi, dolar bağımlılığının azaltılması ve çok taraflı döviz takas fonunun oluşturulması 12.
Çabahar Limanı: Limanın İran ulusal demiryolu ağına bağlanması, bu sayede Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın Hint Okyanusu'na erişiminin kolaylaştırılması 12.
İran, bu adımlarla ŞİÖ'de aktif bir rol alarak, örgütün daha barışçıl ve ekonomik iş birliğine dayalı bir küresel düzen için somut adımlar atmasını hedeflemektedir 12.
5 kaynak
Şi Cinping'in küresel yönetişim reformu nedir?
Şi Cinping'in küresel yönetişim reformu, "Küresel Yönetişim Girişimi" (GGI) adıyla bilinen beş temel ilkeye dayanmaktadır 13:
Egemen eşitliğe bağlılık13. Tüm ülkeler, küresel yönetişime eşit düzeyde katılmalı ve sürecin hem karar alıcıları hem de faydalanıcıları olmalıdır 13.
Uluslararası hukuk kuralına uyum13. BM Şartı ve uluslararası ilişkilerin temel normları tarafsız bir şekilde uygulanmalıdır 13.
Çok taraflılığın uygulanması13. Küresel yönetişim, kapsamlı istişare ve ortak fayda vizyonuna uygun şekilde uygulanmalıdır 13.
İnsan odaklı yaklaşım13. Küresel yönetişim sistemi, halkın ihtiyaçlarını ön planda tutmalıdır 13.
Somut eyleme odaklanma13. Sistemik ve sonuç odaklı bir strateji izlenmelidir 13.
Şi Cinping, bu girişimle daha adil, kapsayıcı ve insan odaklı bir küresel yönetişim sistemi oluşturmayı hedeflemektedir 13.
5 kaynak
Çabahar Limanı'nın bölgesel önemi nedir?
Çabahar Limanı'nın bölgesel önemi şu şekilde özetlenebilir:
Afganistan ve Orta Asya'ya erişim: Çabahar, Afganistan ve Orta Asya ülkeleri için denize çıkış kapısıdır 235. Hububat gibi ürünlerin Hindistan'dan Afganistan'a ulaştırılmasında en kısa ve ucuz transit güzergah olarak kabul edilir 3.
Stratejik konum: Hürmüz Boğazı'na uzak konumu, daha hızlı ve güvenli ulaşım sağlar 4. Ayrıca, Uluslararası Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru (INSTC) projesine stratejik erişim sunar 4.
Ekonomik fırsatlar: İran'ın ticaret potansiyelini artırır ve çeşitli denizcilik ile kara hatlarıyla bağlantı kurma imkanı tanır 4.
Hindistan için önem: Hindistan, Çabahar Limanı'nı kullanarak Orta ve Güneydoğu Asya ülkelerine ulaşmayı hedefler 23.
Çabahar Limanı, aynı zamanda Çin'in Gwadar Limanı'na karşı bir denge unsuru olarak da görülür 23.
{"oyq0":{"state":{"logoProps":{"url":"https://yandex.com.tr"},"formProps":{"action":"https://yandex.com.tr/gundem/search","searchLabel":"Bul"},"services":{"activeItemId":"agenda","items":[{"url":"https://yandex.com.tr/gundem/","title":"Gündem","id":"agenda"},{"url":"https://yandex.com.tr/shopping/","title":"Alışveriş","id":"shopping"},{"url":"https://yandex.com.tr/finance/","title":"Finans","id":"finance"},{"url":"https://yandex.com.tr/yacevap/","title":"YaCevap","id":"answers"},{"url":"https://yandex.com.tr/travel/","title":"Seyahat","id":"travel"},{"url":"https://yandex.com.tr/video/search?text=popüler+videolar","title":"Video","id":"video"},{"url":"https://yandex.com.tr/gorsel/","title":"Görsel","id":"images"}]},"userProps":{"loggedIn":false,"ariaLabel":"Menü","plus":false,"birthdayHat":false,"child":false,"dialogProps":{"host":"yandex.com.tr","lang":"tr","project":"news","queryParams":{"exp_flags":"skin","preset":"oceania","utm_source":"portal-news"},"retpath":"https%3A%2F%2Fyandex.com.tr%2Fgundem%2Fpolitics%2Fguney-kafkasya-sil-bastan-iran-ermenistan-yakinlasmasi-3569010%3Flr%3D213%26ncrnd%3D53042","tld":"com.tr","platform":"desktop"},"className":"PortalHeader-User"},"suggestProps":{"selectors":{"form":".HeaderForm","input":".HeaderForm-Input","submit":".HeaderForm-Submit","clear":".HeaderForm-Clear","layout":".HeaderForm-InputWrapper"},"suggestUrl":"https://yandex.com.tr/suggest/suggest-ya.cgi?show_experiment=222&show_experiment=224","deleteUrl":"https://yandex.com.tr/suggest-delete-text?srv=web&text_to_delete=","suggestPlaceholder":"Gündem içinde","platform":"desktop","hideKeyboardOnScroll":false,"additionalFormClasses":["mini-suggest_theme_tile","mini-suggest_overlay_tile","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_prevent-empty_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_personal_yes","mini-suggest_type-icon_yes","mini-suggest_rich_yes","mini-suggest_overlay_dark","mini-suggest_large_yes","mini-suggest_copy-fact_yes","mini-suggest_clipboard_yes","mini-suggest_turboapp_yes","mini-suggest_expanding_yes","mini-suggest_affix_yes","mini-suggest_carousel_yes","mini-suggest_traffic_yes","mini-suggest_re-request_yes","mini-suggest_source_yes","mini-suggest_favicon_yes","mini-suggest_more","mini-suggest_long-fact_yes","mini-suggest_hide-keyboard_yes","mini-suggest_clear-on-submit_yes","mini-suggest_focus-on-change_yes","mini-suggest_short-fact_yes","mini-suggest_app_yes","mini-suggest_grouping_yes","mini-suggest_entity-suggest_yes","mini-suggest_redesigned-navs_yes","mini-suggest_title-multiline_yes","mini-suggest_type-icon-wrapped_yes","mini-suggest_fulltext-highlight_yes","mini-suggest_fulltext-insert_yes","mini-suggest_lines_multi"],"counter":{"service":"news_com_tr_desktop","url":"//yandex.ru/clck/jclck","timeout":300,"params":{"dtype":"stred","pid":"0","cid":"2873"}},"noSubmit":false,"formAction":"https://yandex.com.tr/gundem/search","tld":"com.tr","suggestParams":{"srv":"serp_com_tr_desktop","wiz":"TrWth","yu":"3762723081757061079","lr":213,"uil":"tr","fact":1,"v":4,"use_verified":1,"safeclick":1,"skip_clickdaemon_host":1,"rich_nav":1,"verified_nav":1,"rich_phone":1,"use_favicon":1,"nav_favicon":1,"mt_wizard":1,"history":1,"nav_text":1,"maybe_ads":1,"icon":1,"hl":1,"n":10,"portal":1,"platform":"desktop","mob":0,"extend_fw":1,"suggest_entity_desktop":"1","entity_enrichment":"1","entity_max_count":"5"},"disableWebSuggest":false},"context":{"query":"","reqid":"1757061207093992-13116695273712189690-balancer-l7leveler-kubr-yp-vla-234-BAL","lr":"213","aliceDeeplink":"{\"text\":\"\"}"},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw01-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"portal","subtype":"header"}}}}},"type":"portal","subtype":"header"},"oyq1":{"state":{"links":[{"id":"gundem","title":"Ana Sayfa","url":"https://yandex.com.tr/gundem","target":"_self"},{"id":"sports","title":"Spor","url":"https://yandex.com.tr/gundem/sports","target":"_self"},{"id":"turkey","title":"Türkiye","url":"https://yandex.com.tr/gundem/turkey","target":"_self"},{"id":"world","title":"Dünya","url":"https://yandex.com.tr/gundem/world","target":"_self"},{"id":"politics","title":"Siyaset","url":"https://yandex.com.tr/gundem/politics","target":"_self"},{"id":"incidents","title":"Günün içinden","url":"https://yandex.com.tr/gundem/incidents","target":"_self"},{"id":"business","title":"İş","url":"https://yandex.com.tr/gundem/business","target":"_self"},{"id":"science","title":"Bilim","url":"https://yandex.com.tr/gundem/science","target":"_self"},{"id":"entertainment","title":"Eğlenceler","url":"https://yandex.com.tr/gundem/entertainment","target":"_self"}],"activeLinkId":"politics","title":"Kategoriler","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw02-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"header-categories"}}}}},"type":"newstr","subtype":"header-categories"},"oyq2":{"state":{"title":"İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, ŞİÖ Zirvesi'nde Ekonomik İşbirliği ve Barış Çağrısı Yaptı","titleUrl":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","titleSize":"l","breadcrumbs":[{"text":"gundem","url":"/gundem"},{"text":"politics","url":"/gundem/politics"}],"isLoggedIn":false,"extralinksItems":[{"variant":"reportFeedback","reportFeedback":{"feature":"Gundem вертикаль: Сюжеты","title":"Sonuçlarda yanlış olan nedir?","checkBoxLabels":[{"value":"Faydasız, kalitesiz içerik"},{"value":"Medya içeriği hikaye ile uyuşmuyor"},{"value":"Faydasız medya içeriği"},{"value":"Kalitesiz, bilgilendirici özelliği eksik hikaye başlığı"},{"value":"Şok edici, rahatsız edici içerik"},{"value":"Hikayede birden fazla olay konu ediliyor"},{"value":"Siteye erişilemiyor"},{"value":"Hikayede 18+ içerik konu ediliyor"},{"value":"Diğer"}]}}],"useNativeShare":false,"hasShareButton":true,"badge":{"url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","faviconSources":["https://www.aksam.com.tr"],"textParts":[{"text":"aksam.com.tr","bold":true},{"text":"1 Eylül"}],"divider":false},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw03-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"page_header"}}}}},"type":"newstr","subtype":"page_header"},"oyq3":{"state":{"storyId":"356901_0","isLoggedIn":false,"mainStory":{"id":"356901_0","otherSources":0,"totalSources":4,"header":{"url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","text":"İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, ŞİÖ Zirvesi'nde Ekonomik İşbirliği ve Barış Çağrısı Yaptı","badge":{"url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","faviconSources":["https://www.haberler.com"],"textParts":[{"text":"haberler.com","bold":true},{"text":"1 Eylül"}],"divider":false}},"logAttrs":{"id":"356901_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/"],"summarizationTexts":["İran Cumhurbaşkanı Pezeşkiyan, ŞİÖ Zirvesi'nde Ekonomik İşbirliği ve Barış Çağrısı Yaptı","İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya inşa etmek için somut adımlar atması gerektiğini söyledi.","Pezeşkiyan ayrıca, barış inşası çerçevesinde üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurulmasını önererek, bu komitenin bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda istişarelerde bulunarak somut çözüm önerileri geliştirmesi ve takibini sağlayacak bir mekanizma oluşturması gerektiğini vurguladı.","Ayrıca Pezeşkiyan, İran'ın bölgesel işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu belirterek, Çabahar Limanının ulusal demiryolu ağına bağlanmasının Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın erişimini artıracağını kaydetti.","Pezeşkiyan, ŞİÖ'nün 10 yıllık kalkınma stratejisinin altyapı, teknoloji, enerji ve dijital ekonomi gibi alanlarda işbirliğini artırmak için büyük fırsat sunduğunun altını çizdi."],"newsFreshness":[false,false,false,false]},"items":[{"type":"carousel","items":[{"id":"16534014516488968443_2","url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001990389cc2ab6f390c6f5b9eff28f//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://img3.aksam.com.tr/imgsdisk/2025/09/01/t25_pezeskiyandan-sioye-cagri-534.jpg"},"badge":{"url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","faviconSources":["https://www.aksam.com.tr"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"13366736677447449145_2","url":"https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a0000019904dc859518e9b4d8506ea956cd//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://d.karsmanset.com/news/0.jpg"},"badge":{"url":"https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","faviconSources":["https://www.karsmanset.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"8069257431053468642_2","url":"https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001990379a5a49a3c4246e534a86e8c//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":"https://cdn.haberport.com/uploads/1280x720/images/202407/bitlis-te-hafif-ticari-arac-ile-minibusun-carpismasi-sonucu-6-kisi-yaralandi-1200-151451.jpg"},"badge":{"url":"https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","faviconSources":["https://www.haberport.com"],"textParts":[],"divider":false}},{"id":"13923316076917893993_2","url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/14111360/haberler//S280x140","size":{"width":280,"height":140},"originalUrl":""},"badge":{"url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","faviconSources":["https://www.haberler.com"],"textParts":[],"divider":false}}]},{"type":"text","id":"13334348944964797849","url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","text":{"text":"İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya inşa etmek için somut adımlar atması gerektiğini söyledi.","badge":{"url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","textParts":[{"text":"1","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"1 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, Şanghay İşbirliği Örgütü'nün (ŞİÖ) daha barışçıl ve ekonomik işbirliğine dayalı bir dünya inşa etmek için somut adımlar atması gerektiğini söyledi."}}},{"type":"text","url":"https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","text":{"text":"Pezeşkiyan ayrıca, barış inşası çerçevesinde üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurulmasını önererek, bu komitenin bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda istişarelerde bulunarak somut çözüm önerileri geliştirmesi ve takibini sağlayacak bir mekanizma oluşturması gerektiğini vurguladı.","badge":{"url":"https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","textParts":[{"text":"2","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"1 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Pezeşkiyan ayrıca, barış inşası çerçevesinde üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurulmasını önererek, bu komitenin bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda istişarelerde bulunarak somut çözüm önerileri geliştirmesi ve takibini sağlayacak bir mekanizma oluşturması gerektiğini vurguladı."}}},{"type":"text","url":"https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","text":{"text":"Ayrıca Pezeşkiyan, İran'ın bölgesel işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu belirterek, Çabahar Limanının ulusal demiryolu ağına bağlanmasının Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın erişimini artıracağını kaydetti.","badge":{"url":"https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","textParts":[{"text":"3","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"1 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Ayrıca Pezeşkiyan, İran'ın bölgesel işbirliğini geliştirmeye hazır olduğunu belirterek, Çabahar Limanının ulusal demiryolu ağına bağlanmasının Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın erişimini artıracağını kaydetti."}}},{"type":"text","url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","text":{"text":"Pezeşkiyan, ŞİÖ'nün 10 yıllık kalkınma stratejisinin altyapı, teknoloji, enerji ve dijital ekonomi gibi alanlarda işbirliğini artırmak için büyük fırsat sunduğunun altını çizdi.","badge":{"url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","textParts":[{"text":"4","bubble":true,"view":"grey"},{"text":"1 Eylül"}],"theme":"withBubble","divider":false},"logAttrs":{"summarizationText":"Pezeşkiyan, ŞİÖ'nün 10 yıllık kalkınma stratejisinin altyapı, teknoloji, enerji ve dijital ekonomi gibi alanlarda işbirliğini artırmak için büyük fırsat sunduğunun altını çizdi."}}}]},"sources":[{"url":"https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","displayName":"aksam.com.tr"},{"url":"https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","displayName":"karsmanset.com"},{"url":"https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","displayName":"haberport.com"},{"url":"https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","displayName":"haberler.com"}],"otherNewsProps":{"layout":"multicolumn","title":"Diğer konular","items":[{"id":"17435813634000861539","url":"https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-video-7438220","target":"_blank","title":{"text":"ŞİÖ Zirvesi'nde dikkat çeken anlar: Pezeşkiyan'dan Erdoğan'a davet!","textAs":"h3","lines":2},"logAttrs":{"id":"17435813634000861539","hasSummarization":false,"url":"https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-video-7438220","isFresh":true},"badge":{"url":"https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-video-7438220","faviconSources":["https://www.milliyet.com.tr"],"textParts":[{"text":"milliyet.com.tr","bold":true},{"text":"2 Eylül"}],"divider":false},"forceOrientation":"vertical","rel":"nofollow"},{"id":"8244536698175695698","url":"https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-7438216","target":"_blank","title":{"text":"ŞİÖ Zirvesi'nde dikkat çeken anlar: Pezeşkiyan'dan Erdoğan'a davet!","textAs":"h3","lines":2},"logAttrs":{"id":"8244536698175695698","hasSummarization":false,"url":"https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-7438216","isFresh":true},"badge":{"url":"https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-7438216","faviconSources":["https://www.milliyet.com.tr"],"textParts":[{"text":"milliyet.com.tr","bold":true},{"text":"2 Eylül"}],"divider":false},"forceOrientation":"vertical","rel":"nofollow"}]},"nextId":"16534014516488968443_2","snippetOptions":{"forceOrientation":"vertical","isRetina":false,"titleProps":{"lines":2}},"baseVisibleOtherSources":2,"relatedTopics":[{"id":"2699693398938144689_0","title":"Mesud Pezeşkiyan","url":"/gundem/topic/mesud-pezeskiyan-26996933989381446890","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"2699693398938144689_0","url":"gundem/topic/mesud-pezeskiyan-26996933989381446890"}}},{"id":"2826204167972597129_0","title":"Iran","url":"/gundem/topic/iran-28262041679725971290","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"2826204167972597129_0","url":"gundem/topic/iran-28262041679725971290"}}},{"id":"5869538002879282348_0","title":"Rusya","url":"/gundem/topic/rusya-58695380028792823480","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"5869538002879282348_0","url":"gundem/topic/rusya-58695380028792823480"}}},{"id":"6618606987619713225_0","title":"Şi Cinping","url":"/gundem/topic/si-cinping-66186069876197132250","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"6618606987619713225_0","url":"gundem/topic/si-cinping-66186069876197132250"}}},{"id":"7347540544576555482_0","title":"İran","url":"/gundem/topic/iran-73475405445765554820","logNode":{"name":"story-topic","attrs":{"id":"7347540544576555482_0","url":"gundem/topic/iran-73475405445765554820"}}}],"isHermione":false,"socialPosts":[],"disabledAjax":false,"logAttrs":{"isRoot":true,"isStory":true,"id":"356901_0","hasVideo":false,"hasSearchVideoLink":false,"hasSearchBroadcastLink":false,"hasSearchSeriesLink":false,"hasTwitterPosts":false,"hasSummarization":true,"hasRelatedTopics":true,"location":"gundem/politics/guney-kafkasya-sil-bastan-iran-ermenistan-yakinlasmasi-3569010","newsUrls":["https://www.aksam.com.tr/dunya/pezeskiyandan-sioye-cagri-somut-adimlar-atmaliyiz/haber-1598259","https://www.karsmanset.com/haber/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-iran-siode-aktif-rol-ustlenmeye-1520731.htm","https://www.haberport.com/gundem/pezeskiyan-sio-daha-bariscil-ve-ekonomik-isbirligine-somut-adimlar-atmali-259372h","https://www.haberler.com/guncel/iran-cumhurbaskani-pezeskiyan-sio-zirvesi-nde-ekonomik-isbirligi-ve-baris-cagrisi-yapti-19000967-haberi/","https://www.milliyet.com.tr/milliyet-tv/sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-video-7438220","https://www.milliyet.com.tr/dunya/son-dakika-sio-zirvesinde-dikkat-ceken-anlar-pezeskiyandan-erdogana-davet-7438216"],"videoUrls":[],"topicUrls":["/gundem/topic/mesud-pezeskiyan-26996933989381446890","/gundem/topic/iran-28262041679725971290","/gundem/topic/rusya-58695380028792823480","/gundem/topic/si-cinping-66186069876197132250","/gundem/topic/iran-73475405445765554820"]},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw04-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"story_summarization"}}}}},"type":"newstr","subtype":"story_summarization"},"oyq4":{"state":{"answers":[{"id":0,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tasam.org/tr-TR/Icerik/145/sanghay_,?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/318238?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf?size=16&stub=1"],"title":"Şanghay İşbirliği Örgütü'nün tarihi nedir?","markdown":"**Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ), 1996 yılında Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Rusya ve Tacikistan arasında kurulmuştur** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf). \n\nÖrgütün tarihi şu şekilde özetlenebilir:\n\n* **1996** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```3```](https://tasam.org/tr-TR/Icerik/145/sanghay_,)[```4```](https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/318238). 26 Nisan 1996'da Şanghay'da toplanan beş ülke, sınır bölgelerinde askeri güveni artırmaya yönelik bir anlaşma imzalayarak Şanghay Beşlisi'ni oluşturmuştur [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```3```](https://tasam.org/tr-TR/Icerik/145/sanghay_,)[```4```](https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/318238).\n* **2001** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```2```](https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa)[```3```](https://tasam.org/tr-TR/Icerik/145/sanghay_,). 15 Haziran 2001'de düzenlenen Şanghay Zirvesi'nde Özbekistan'ın örgüte katılımının onaylanmasının ardından örgütün adı Şanghay İşbirliği Örgütü olarak değiştirilmiştir [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```2```](https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf).\n* **2005** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC). 2005’te İran, ŞİÖ’ye gözlemci üye olarak kabul edilmiştir [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf).\n* **2017** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf). 8-9 Haziran 2017 tarihlerinde Astana’da gerçekleştirilen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde, Pakistan ve Hindistan örgüte tam üye olarak kabul edilmiştir [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf).\n* **2021** [```1```](https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf). 17 Eylül 2021'de Duşanbe’de düzenlenen ŞİÖ Liderler Zirvesi’nde, İran ŞİÖ’ye dokuzuncu üye olarak ilan edilmiştir [```2```](https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa)[```5```](https://www.eurasian-research.org/wp-content/uploads/2022/02/Haftalik-e-bulten-03.01.2022-09.01.2022-No-336.pdf).\n\nŞİÖ, terörizm, köktencilik, ayrılıkçılık, örgütlü suçlar ve yasadışı göçle mücadele ederken, aynı zamanda siyaset, ekonomi, bilim ve teknoloji, kültür ve eğitim alanlarında iş birliğini geliştirmeyi amaçlamaktadır [```2```](https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa)."},{"id":1,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cin-devlet-baskani-si-sio-hegemonyaciliga-ve-guc-siyasetine-karsi-etkin-bir-guc-haline-geldi/3674708?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.mfa.gov.tr/sanghay-isbirligi-orgutu.tr.mfa?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.tasnimnews.com/tr/news/2025/09/01/3389756/peze%C5%9Fkiyan-%C5%9Fanghay-i%C5%9Fbirli%C4%9Fi-%C3%B6rg%C3%BCt%C3%BC-daha-bar%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l-bir-d%C3%BCnya-i%C3%A7in-somut-ad%C4%B1mlar-atmal%C4%B1?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tasam.org/tr-TR/Icerik/283/sangay_isbirligi_orgutu_ve_turkiye?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.wikipedia.org/wiki/%C5%9Eanghay_%C4%B0%C5%9Fbirli%C4%9Fi_%C3%96rg%C3%BCt%C3%BC?size=16&stub=1"],"title":"Bölgesel kriz komitesinin amacı nedir?","markdown":"**Bölgesel kriz komitesinin amacı**, üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşarak **bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler hakkında görüş alışverişinde bulunmak, kriz yönetimine yönelik öneriler geliştirmek ve bu önerilerin takibini sağlamaktır** [```1```](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cin-devlet-baskani-si-sio-hegemonyaciliga-ve-guc-siyasetine-karsi-etkin-bir-guc-haline-geldi/3674708)[```3```](https://www.tasnimnews.com/tr/news/2025/09/01/3389756/peze%C5%9Fkiyan-%C5%9Fanghay-i%C5%9Fbirli%C4%9Fi-%C3%B6rg%C3%BCt%C3%BC-daha-bar%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l-bir-d%C3%BCnya-i%C3%A7in-somut-ad%C4%B1mlar-atmal%C4%B1). \n\nAyrıca, bir üyenin talebi üzerine derhal toplanma yetkisine sahip olarak, egemenliği ihlal edilen üyeye destek olmayı hedefler [```1```](https://www.aa.com.tr/tr/dunya/cin-devlet-baskani-si-sio-hegemonyaciliga-ve-guc-siyasetine-karsi-etkin-bir-guc-haline-geldi/3674708)[```3```](https://www.tasnimnews.com/tr/news/2025/09/01/3389756/peze%C5%9Fkiyan-%C5%9Fanghay-i%C5%9Fbirli%C4%9Fi-%C3%B6rg%C3%BCt%C3%BC-daha-bar%C4%B1%C5%9F%C3%A7%C4%B1l-bir-d%C3%BCnya-i%C3%A7in-somut-ad%C4%B1mlar-atmal%C4%B1)."},{"id":2,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.islamidavet.com/iranin-sio-uyeligi-neden-onemli/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tasam.org/tr-TR/Icerik/5146/abdnin_ortadogusunda_sii_iranin_rolu?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.veryansintv.com/yazar/huseyin-vodinali/kose-yazisi/iranin-sio-uyeligi-ne-anlama-geliyor?size=16&stub=1"],"title":"İran'ın ŞİÖ'deki rolü nasıl şekilleniyor?","markdown":"İran'ın Şanghay İşbirliği Örgütü'ndeki (ŞİÖ) rolü, **barış inşası ve ekonomik iş birliği** üzerine odaklanan önerilerle şekillenmektedir [```1```](https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/)[```2```](https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681). \n\n**İran'ın sunduğu bazı öneriler**:\n* **Barış İnşası Komitesi**: Üye ülkelerin dışişleri bakanlarından oluşacak bir komite kurularak bölgesel barış ve güvenliği tehdit eden krizler konusunda somut çözüm önerileri geliştirilmesi ve bu önerilerin takip edilmesi [```1```](https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/)[```2```](https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681).\n* **Mali İş Birliği**: \"ŞİÖ Özel Hesaplar ve Takaslar Girişimi\" ile ulusal para birimleriyle takasların genişletilmesi, dolar bağımlılığının azaltılması ve çok taraflı döviz takas fonunun oluşturulması [```1```](https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/)[```2```](https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681).\n* **Çabahar Limanı**: Limanın İran ulusal demiryolu ağına bağlanması, bu sayede Çin, Orta Asya ülkeleri ve Afganistan'ın Hint Okyanusu'na erişiminin kolaylaştırılması [```1```](https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/)[```2```](https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681).\n\nİran, bu adımlarla ŞİÖ'de aktif bir rol alarak, örgütün daha barışçıl ve ekonomik iş birliğine dayalı bir küresel düzen için somut adımlar atmasını hedeflemektedir [```1```](https://www.sondakika.com/politika/haber-iran-sio-de-aktif-rol-ustlenmeye-hazir-19002382/)[```2```](https://www.haberkenti.com/iran-cumhurbaskani-mesud-pezeskiyan-sio-baris-ve-ekonomik-is-birligi-icin-somut-adimlar-atmali-824681)."},{"id":3,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.cgtnturk.com/cinin-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-turkiye-bu-cagriyi-neden-zenginlestirmeli?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://anlatilaninotesi.com.tr/20250901/putinden-sinin-kuresel-yonetisim-girisimine-destek-1098981982.html?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://tr.tradingview.com/news/reuters.com,2025-07-08:newsml_GNEbSJ8Q6:0/?size=16&stub=1"],"title":"Şi Cinping'in küresel yönetişim reformu nedir?","markdown":"**Şi Cinping'in küresel yönetişim reformu**, \"Küresel Yönetişim Girişimi\" (GGI) adıyla bilinen beş temel ilkeye dayanmaktadır [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/):\n\n1. **Egemen eşitliğe bağlılık** [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/). Tüm ülkeler, küresel yönetişime eşit düzeyde katılmalı ve sürecin hem karar alıcıları hem de faydalanıcıları olmalıdır [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/).\n2. **Uluslararası hukuk kuralına uyum** [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/). BM Şartı ve uluslararası ilişkilerin temel normları tarafsız bir şekilde uygulanmalıdır [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/).\n3. **Çok taraflılığın uygulanması** [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/). Küresel yönetişim, kapsamlı istişare ve ortak fayda vizyonuna uygun şekilde uygulanmalıdır [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/).\n4. **İnsan odaklı yaklaşım** [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/). Küresel yönetişim sistemi, halkın ihtiyaçlarını ön planda tutmalıdır [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/).\n5. **Somut eyleme odaklanma** [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/). Sistemik ve sonuç odaklı bir strateji izlenmelidir [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/).\n\nŞi Cinping, bu girişimle daha adil, kapsayıcı ve insan odaklı bir küresel yönetişim sistemi oluşturmayı hedeflemektedir [```1```](https://www.cgtnturk.com/xi-jinpingden-kuresel-reform-cagrisi)[```3```](https://www.sondakika.com/guncel/haber-xi-jinping-den-kuresel-yonetisim-inisiyatifi-19003025/)."},{"id":4,"favicons":["https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.youtube.com/watch%3fv=hGzBxVqfSh8?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2408322?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.trthaber.com/haber/dunya/rekabetle-cikarin-kesistigi-liman-cabahar-857707.html?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://iramcenter.org/uploads/files/jeoekonominin-artan-rolu-cabahar-ve-gwadar-limanlari-arasindaki-rekabet.pdf?size=16&stub=1","https://favicon.yandex.net/favicon/v2/https://www.islamidavet.com/iranin-cabahar-limaninin-hint-ve-orta-asya-ticaretindeki-rolu/?size=16&stub=1"],"title":"Çabahar Limanı'nın bölgesel önemi nedir?","markdown":"**Çabahar Limanı'nın bölgesel önemi** şu şekilde özetlenebilir:\n\n* **Afganistan ve Orta Asya'ya erişim**: Çabahar, Afganistan ve Orta Asya ülkeleri için denize çıkış kapısıdır [```2```](https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2408322)[```3```](https://www.trthaber.com/haber/dunya/rekabetle-cikarin-kesistigi-liman-cabahar-857707.html)[```5```](https://www.islamidavet.com/iranin-cabahar-limaninin-hint-ve-orta-asya-ticaretindeki-rolu/). Hububat gibi ürünlerin Hindistan'dan Afganistan'a ulaştırılmasında en kısa ve ucuz transit güzergah olarak kabul edilir [```3```](https://www.trthaber.com/haber/dunya/rekabetle-cikarin-kesistigi-liman-cabahar-857707.html).\n* **Stratejik konum**: Hürmüz Boğazı'na uzak konumu, daha hızlı ve güvenli ulaşım sağlar [```4```](https://iramcenter.org/uploads/files/jeoekonominin-artan-rolu-cabahar-ve-gwadar-limanlari-arasindaki-rekabet.pdf). Ayrıca, Uluslararası Kuzey-Güney Ulaşım Koridoru (INSTC) projesine stratejik erişim sunar [```4```](https://iramcenter.org/uploads/files/jeoekonominin-artan-rolu-cabahar-ve-gwadar-limanlari-arasindaki-rekabet.pdf).\n* **Ekonomik fırsatlar**: İran'ın ticaret potansiyelini artırır ve çeşitli denizcilik ile kara hatlarıyla bağlantı kurma imkanı tanır [```4```](https://iramcenter.org/uploads/files/jeoekonominin-artan-rolu-cabahar-ve-gwadar-limanlari-arasindaki-rekabet.pdf).\n* **Hindistan için önem**: Hindistan, Çabahar Limanı'nı kullanarak Orta ve Güneydoğu Asya ülkelerine ulaşmayı hedefler [```2```](https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2408322)[```3```](https://www.trthaber.com/haber/dunya/rekabetle-cikarin-kesistigi-liman-cabahar-857707.html).\n\nÇabahar Limanı, aynı zamanda Çin'in Gwadar Limanı'na karşı bir denge unsuru olarak da görülür [```2```](https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/2408322)[```3```](https://www.trthaber.com/haber/dunya/rekabetle-cikarin-kesistigi-liman-cabahar-857707.html)."}],"dialogStoreProps":{"baseUrl":"","baseUrlWs":""},"globalStoreProps":{"imageBackendUrl":"https://yandex.com.tr/images-apphost/image-download?cbird=171","query":"","retina":false,"avatarId":"0","isHermione":false,"isMacOS":false,"tld":"com.tr","isEmbeddedFuturis":false,"isLoggedIn":false,"brand":"yazeka","reqId":"1757061207093992-13116695273712189690-balancer-l7leveler-kubr-yp-vla-234-BAL","device":{"isIOS":false,"platform":"desktop"}},"logNode":{"name":"news-yazeka","attrs":{"isRoot":true,"isRelatedQueries":true}},"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw05-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"related_queries"}}}}},"type":"newstr","subtype":"related_queries"},"oyq5":{"state":{"snippets":[{"id":"361126_0","totalSources":44,"url":"/gundem/politics/leman-in-skandal-karikaturuyle-ilgili-iddianame-hazirlandi-3611260","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019918ad5ccbd79509196bf1a8e331//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://static.daktilo.com/sites/1134/uploads/2025/09/05/ekran-goruntusu-2025-09-05-092255.png"}},"logAttrs":{"id":"361126_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.internethaber.com/leman-dergisi-icin-iddianame-duzenlendi-4-yil-6sar-aya-kadar-hapis-talebi-2410881h.htm","https://www.elbistaninsesi.com/haber/26202022/leman-dergisinin-karikatur-sorusturmasi-tamamlandi","https://www.haberler.com/3-sayfa/leman-dergisi-karikatur-davasinda-hapis-ceza-istemi-19014550-haberi/","https://www.takvim.com.tr/video/guncel-videolari/leman-dergisi-iddianamesi-hazirlandi"],"summarizationTexts":["Leman Dergisi için iddianame düzenlendi: 4 yıl 6’şar aya kadar hapis talebi","Leman dergisinde, Hazreti Muhammed ve Hazreti Musa’nın karikatürize edilmiş görsellerinin yayımlanmasına yönelik yürütülen soruşturma tamamlandı.","Hazırlanan iddianamede eser sahibinin 7 yıl 10 aya kadar hapis cezası talep edildi.","Hazreti Muhammed ve Hazreti Musa’nın karikatürlerini yayınlayan LeMan dergisinin 6 şüphelisi hakkında “halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik” suçundan 4 yıl 6 aya kadar hapis cezası istendi."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Leman Dergisi için iddianame düzenlendi: 4 yıl 6’şar aya kadar hapis talebi","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.elbistaninsesi.com/haber/26202022/leman-dergisinin-karikatur-sorusturmasi-tamamlandi","faviconSources":["https://www.elbistaninsesi.com","https://www.haberler.com","https://www.takvim.com.tr"],"textParts":[{"text":"1 saat önce"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"360691_0","totalSources":37,"url":"/gundem/politics/chp-nin-kurultay-iptali-davasinda-yeni-gelisme-3606910","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a0000019910bf77e6315d0471df0830bdb7//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://www.diken.com.tr/wp-content/uploads/2023/10/20231009-ozgur-celik-sb.jpg"}},"logAttrs":{"id":"360691_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.diken.com.tr/chp-istanbul-il-kongresi-davasi-3-ekimde-gorulecek/","https://www.diken.com.tr/chp-istanbul-il-kongresi-davasi-3-ekimde-gorulecek/","https://www.egetelgraf.com/chp-kurultay-davasinda-kritik-gelisme-mahkeme-istanbul-dosyasini-istedi","https://gazeteoksijen.com/turkiye/kurultay-davasinda-gozler-15-eylulde-mahkeme-istanbul-il-kongresinin-dosyalarini-istedi-250745"],"summarizationTexts":["CHP İstanbul İl Kongresi davası 3 Ekim'de görülecek - Diken","İstanbul Başsavcılığınca, CHP’nin 38’inci İstanbul İl Kongresi’nin ve bu kongrede alınan kararların iptaline ilişkin birleştirme talepli davaname hazırlanmıştı.","Mahkeme, İstanbul 45. Asliye Hukuk Mahkemesi’nden kongre iptali dosyasını, İstanbul 72. Asliye Ceza Mahkemesi’nden ise usulsüzlük iddialarına ilişkin ceza dosyasını istedi.","Olağan Kurultayı ile 6 Nisan'da yapılan 21. Olağanüstü Kurultayı’nın iptali istemiyle açılan davaya, Ankara 42. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde 15 Eylül’de devam edilecek."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"CHP İstanbul İl Kongresi davası 3 Ekim'de görülecek - Diken","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.diken.com.tr/chp-istanbul-il-kongresi-davasi-3-ekimde-gorulecek/","faviconSources":["https://www.diken.com.tr","https://www.egetelgraf.com","https://gazeteoksijen.com"],"textParts":[{"text":"Dün"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"360639_0","totalSources":82,"url":"/gundem/politics/cumhurbaskani-erdogan-mhp-lideri-bahceli-ile-gorusecek-3606390","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a00000199141911ab2ea608c626765df6eb//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://cdn1.ntv.com.tr/gorsel/zuId3V_t40KEi1iTDskfuA.jpg?width=1080&mode=crop&scale=both"}},"logAttrs":{"id":"360639_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.f5haber.com/gundem/cumhurbaskani-erdogan-devlet-bahceli-ile-gorusecek-6818175","https://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-bahceliyi-ziyaret-edecek,y90404QNT0Wl7Bh45XnGnQ","https://www.kamusonhaber.com.tr/erdogan-bahceli-ile-kritik-bulusma-icin-saat-17-00de-bir-araya-geliyor-183492h.htm","https://www.superhaber.com/cumhurbaskani-erdogan-ve-bahceli-saat-17de-gorusecek-gundemde-chp-krizi-ekonomi-ve-terorsuz-turkiye-sureci-var-haber-549522"],"summarizationTexts":["Cumhurbaşkanı Erdoğan, Devlet Bahçeli ile görüşecek","Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, saat 17.00'de MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'yi konutunda ziyaret edecek.","Erdoğan, Bahçeli ile saat 17.00'de buluşarak önemli konuları masaya yatıracak.","Erdoğan-Bahçeli görüşmesinde, son günlerde siyasetin bir numaralı gündem maddesi haline gelen CHP’deki kongre krizi, yargı süreçleri, ekonomi ve dış politika gelişmeleri masaya yatırılacak."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"Cumhurbaşkanı Erdoğan, Devlet Bahçeli ile görüşecek","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.ntv.com.tr/turkiye/cumhurbaskani-erdogan-bahceliyi-ziyaret-edecek,y90404QNT0Wl7Bh45XnGnQ","faviconSources":["https://www.ntv.com.tr","https://www.kamusonhaber.com.tr","https://www.superhaber.com"],"textParts":[{"text":"22 saat önce"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"360674_0","totalSources":65,"url":"/gundem/politics/21-ilde-feto-operasyonu-41-supheli-yakalandi-3606740","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16069429/2a000001991454d6a412049150b0faee7948//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://cdn.aksiyon.com.tr/uploads/1280x720/images/202407/futbol-hazirlik-maci-1200-818543.jpg"}},"logAttrs":{"id":"360674_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.aksiyon.com.tr/21-ilde-feto-operasyonlarinda-41-supheli-yakalandi-188208","https://www.aksiyon.com.tr/21-ilde-feto-operasyonlarinda-41-supheli-yakalandi-188208","https://www.sabah.com.tr/gundem/2025/09/04/21-ilde-feto-operasyonu-41-supheli-yakalandi","https://www.ulusal.com.tr/gundem/21-ilde-feto-operasyonu-25-kisi-tutuklandi-15084040"],"summarizationTexts":["21 ilde FETÖ operasyonlarında 41 şüpheli yakalandı","21 ilde FETÖ operasyonlarında 41 şüpheli yakalandı Operasyonların kapsamı ve sonuçları İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya'nın sosyal medya hesabında yer alan açıklamaya göre, İstanbul, Ankara ve İzmir başta olmak üzere 21 ilde son 10 günde Fetullahçı Terör Örgütü'ne (FETÖ) yönelik operasyonlar gerçekleştirildi.","Yakalanan şüphelilerden 25'i tutuklanırken, 7'si hakkında adli kontrol hükümleri uygulandı; diğerlerinin işlemleri ise devam ediyor.","Ayrıca operasyonlarda, haklarında kesinleşmiş hapis cezası ve aranma kaydı bulunan, FETÖ soruşturmaları kapsamında ifade ve teşhislerde adı geçen kişilerin de yakalandığı belirtildi."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"21 ilde FETÖ operasyonlarında 41 şüpheli yakalandı","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://www.aksiyon.com.tr/21-ilde-feto-operasyonlarinda-41-supheli-yakalandi-188208","faviconSources":["https://www.aksiyon.com.tr","https://www.sabah.com.tr","https://www.ulusal.com.tr"],"textParts":[{"text":"21 saat önce"}],"divider":false},"hasVideo":false},{"id":"360419_0","totalSources":60,"url":"/gundem/politics/ozgur-ozel-e-saldiri-davasinda-3-uncu-durusma-3604190","target":"_self","poster":{"image":{"url":"//avatars.mds.yandex.net/get-searchnews-images/16403125/2a000001991383121e14a245cb854284aec2//S156x100","size":{"width":156,"height":100},"originalUrl":"https://aksarayhaber68.com/resimler/2025-9/4/92362230294386.webp"}},"logAttrs":{"id":"360419_0","hasSummarization":true,"urls":["https://www.haberler.com/guncel/chp-genel-baskani-ozgur-ozel-e-saldiri-davasi-devam-ediyor-19012136-haberi/","https://aksarayhaber68.com/haber/istanbul-ozgur-ozele-saldiri-davasinda-3uncu-durusma-1-104721.html","https://www.sabah.com.tr/haberplus/chp-genel-baskani-ozgur-ozele-yumrukla-saldirmisti-ucuncu-kez-hakim-karsisina-cikacak-7417960","https://www.haberler.com/guncel/chp-genel-baskani-ozgur-ozel-e-saldiri-davasi-devam-ediyor-19012136-haberi/"],"summarizationTexts":["CHP Genel Başkanı Özgür Özel'e Saldırı Davası Devam Ediyor","CHP Genel Başkanı Özgür Özel'e Taksim'deki Atatürk Kültür Merkezi (AKM) çıkışında yumruklu saldırıda bulunan Selçuk Tengioğlu üçüncü kez hakim karşısına çıkacak.","4,5 YIL HAPİS CEZASI İSTENİYOR.","Duruşma Çağlayan'daki İstanbul Adalet Sarayı'nda bulunan 44. Asliye Ceza Mahkemesinde görülmeye devam edecek."],"isStoryFresh":true,"newsFreshness":[true,true,true]},"title":{"text":"CHP Genel Başkanı Özgür Özel'e Saldırı Davası Devam Ediyor","textAs":"h3","size":"s"},"badge":{"url":"https://aksarayhaber68.com/haber/istanbul-ozgur-ozele-saldiri-davasinda-3uncu-durusma-1-104721.html","faviconSources":["https://aksarayhaber68.com","https://www.sabah.com.tr","https://www.haberler.com"],"textParts":[{"text":"Dün"}],"divider":false},"hasVideo":false}],"snippetParams":{"isRetina":false,"posterSizes":{"width":156,"height":100},"titleProps":{"size":"s"}},"title":"Siyaset","maxPageNumber":2,"ajaxUrl":"/hikaye/result/get_category_stories?story_category=politics","layout":"column","extendFirstItem":false,"disabledAjax":false,"logNode":{"name":"news-top-stories-right","attrs":{"isRoot":true,"isRightColumnStories":true,"category":"politics","location":"gundem/politics/guney-kafkasya-sil-bastan-iran-ermenistan-yakinlasmasi-3569010","storiesUrls":["/gundem/politics/leman-in-skandal-karikaturuyle-ilgili-iddianame-hazirlandi-3611260","/gundem/politics/chp-nin-kurultay-iptali-davasinda-yeni-gelisme-3606910","/gundem/politics/cumhurbaskani-erdogan-mhp-lideri-bahceli-ile-gorusecek-3606390","/gundem/politics/21-ilde-feto-operasyonu-41-supheli-yakalandi-3606740","/gundem/politics/ozgur-ozel-e-saldiri-davasinda-3-uncu-durusma-3604190"]}},"nextId":"359347_0","baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw06-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"newstr","subtype":"additional_news"}}}}},"type":"newstr","subtype":"additional_news"},"oyq6":{"state":{"generalLinks":[{"id":"privacy-policy","text":"Gizlilik politikası","url":"https://yandex.com.tr/legal/privacy_policy/"},{"id":"terms-of-service","text":"Kullanıcı sözleşmesi","url":"https://yandex.com.tr/legal/tos/"},{"id":"report-error","text":"Hata bildir","url":"https://forms.yandex.com.tr/surveys/13748122.01a6645a1ef15703c9b82a7b6c521932ddc0e3f7/"},{"id":"about-company","text":"Şirket hakkında","url":"https://yandex.com.tr/project/portal/contacts/"}],"copyright":{"url":"https://yandex.com.tr","currentYear":2025},"socialLinks":[{"url":"https://www.tiktok.com/@yandex.turkiye","type":"tiktok","title":"TikTok"},{"url":"https://www.youtube.com/@YandexTurkiye","type":"youtube","title":"Youtube"},{"url":"https://www.facebook.com/YandexComTr","type":"facebook","title":"Facebook"},{"url":"https://www.instagram.com/yandex__turkiye/","type":"instagram","title":"Instagram"},{"url":"https://x.com/yndxturkiye","type":"x","title":"X"}],"categoriesLink":[],"baobab":{"parentNode":{"context":{"genInfo":{"prefix":"oyqw07-0-1"},"ui":"desktop","service":"news","fast":{"name":"portal","subtype":"footer"}}}}},"type":"portal","subtype":"footer"}}